ماهنامه الکترونیکی خبری - تحلیلی بلیغ (سال هفتم - شماره هفتاد و یکم - آذر 1400)

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

صفحه کاربران ویژه - خروج
مرتب سازی بر اساس
 

ماهنامه الکترونیکی خبری - تحلیلی بلیغ (سال هفتم - شماره هفتاد و یکم - آذر 1400)

null

طلیعه سخن

نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران در برهۀ حساس تاریخی قرار گرفته است؛ از یک سو دستاوردهای متعدد نظامی و امنیتی، قدرت منطقه ای و بین المللی ایران را به شدت تقویت کرده است که البته جای بسی مباهات است.

از سوی دیگر سیطرۀ اسلام عرفانی و اخباری گری مدرن و غفلت از عقلانیت دینی در دنیای کنونی و عدم تولید فکر و اندیشه به نوبۀ خود، ساختار معرفتی جهان را با رکود شدید فرهنگی و دینی و بحران های متعدد اجتماعی مواجه کرده است.

حال برای برون رفت از این نقیصه بزرگ باید چاره ای اندیشید، در این بین شجرۀ طیبۀ بسیج از جمله ساختارهای مهم معرفتی است که می تواند منطبق با نیاز های جامعه ایران، از مسائل و چالش های اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی و سیاسی کشور بحران زدایی کند و ریل گذاری صحیح اجتماعی را تسهیل نماید.

ضرورت بهره گیری از ظرفیت های بسیج در تولید چارچوب تئوریک وقتی دو چندان می شود که بدانیم در بحبوحۀ جنگ تحمیلی که بسیاری از مدعیان وطن پرستی و میهن دوستی صرفاً به بیانیه نویسی علیه متجاوزان بسنده می کردند، این نهاد مبارک بسیج بود که با ظرفیت عظیم دفاع مردمی و انجام عملیات های متعدد از عملیات ظفرمندانۀ بیت المقدس تا فتح غرورآمیز فاو، پوزه صدام را به خاک مالید.

تضعیف سازمان یافتۀ بسیج در عمل به تقلیل ساختار معرفتی و علمی آن نهاد مردمی منتهی شد به نحوی که متأسفانه هم اکنون شاهدیم بازوی معرفتی و علمی بسیج هم چون بسیج دانشجویی و بسیج طلاب به جای تبیین چارچوب معرفتی آن شجرۀ طیبه و نظریه پردازی، سایۀ سنگین فرمالیسم و تشکیلات گرایی افراطی را بر سر خود احساس می کند.

متأسفانه باید اعتراف نمود بسیج در ساختار علمی و فرهنگی کشور کمترین نقش را ایفا می کند.
البته نباید فراموش کرد شاه کلید مقابله بسیج با بحران ها به ویژه تنها راهکار مقابله با گفتمان غالب غرب گرا در بدنۀ مدیریتی کشور، ایجاد ساختار دانشی و نفی ساختار سلبریتی است. از این رهگذر تغییر ساختار بسیج از حالت نظامی به مدل کنش گری فعال اجتماعی بیش از پیش احساس می شود.

برای تحقق ساختار دانشی هم بازگشت بسیج به اصل خویش یعنی «مردم»، اجتناب ناپذیر است.
دیگر برای همگان آشکار شده است که نئولیبرال ها به شدت با دغدغه های مردم بیگانه اند لذا نجات اقتصاد کشور در گرو هدایت منابع مالی کشور به سوی مردم و اجتناب از وابستگی به بانک جهانی(ارمغان شوم دولت سازندگی) برای بازسازی صنعتی ایران است.

در این بین نهاد مقدس بسیج به سبب عدم وابستگی به جریانات سیاسی، با بهره گیری از شعور عمومی مردم به عنوان مبنا و معیار بسیج مردمی، از ظرفیت بی بدیل در احیای اقتصاد صنعتی و مقابله با شعور روشنفکری برخوردار است که تحقق این مهم جامعۀ مردمی را به همراه خواهد داشت.

در خاتمه باید گوشزد نمود «مردم» حقیقت و عینیت مفهوم بسیج است؛ همان مردم بی ریای جنوب شهری که در تظاهرات علیه رژیم پهلوی جلودار بودند و بعد از آن نیز در جبهۀ های جنگ به فیض شهادت نائل شدند.

لذا برش های جزئی و سازمانی از معنای بسیج و منحصر کردن آن به قشری از مردم و تفکیک سازی مردم به نسل های متعدد، زمینه ساز از خودبیگانگی و گسست نسل ها خواهد شد، چرا که بسیج به مفهوم واقعی خود همۀ اقشار و همۀ نسل ها را در بر می گیرد و برش های غیر منطقی از آن، آیندۀ هم بستگی اجتماعی مردم و مفاهیم مشترک میان دینی و میان فرهنگی هم چون غیرت، هم دلی، مقاومت و وطن دوستی را خدشه دار خواهد کرد.

اخبار پایگاه

برگزاری نشست خبری «پویانمایی آموزش احکام»

نشست خبری «پویانمایی آموزش احکام» با حضور مسئول پایگاه اطلاع رسانی دفتر حضرت آیت الله مکارم شیرازی برگزار شد.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، حجت الاسلام وحید علیان نژاد امروز در مراسم رونمایی از "پویانمایی آموزش احکام" که توسط دفتر حضرت آیت الله مکارم شیرازی و با حضور جمعی از اهالی رسانه در خبرگزاری حوزه برگزار شد، به تبیین نحوه تهیه این پویانمایی اشاره کرد و اظهار داشت: مجموعه ای که امروز رونمایی می شود ۳۰ قسمت شامل احکام، وضو و غسل است.

وی افزود: مجموعه پویانمایی آموزش احکام شامل موشن گرافی و سه بعدی است و این سبک کار منحصر به فرد و برای نخستین بار تولید شده است. پیش از این ۳۰ قسمت احکام روزه و ۴۱ قسمت مربوط به احکام نماز بود که مورد استقبال قرار گرفت و توسط صدا و سیما نیز پخش شد؛ نسخه عربی آن توسط برخی شبکه های ماهواره ای در کشور عراق پخش شد و همزمان با زبان فارسی، زبان های انگلیسی، عربی، اسپانیولی و مالایی تولید می شود.

مسئول پایگاه اطلاعرسانی دفتر حضرت آیت الله مکارم شیرازی تصریح کرد: با توجه به اینکه هزینه ای صرف و کاری تولید می شود کار باید به گونه ای باشد که مورد استقبال مقلدین همه مراجع تقلید باشد و موارد اختلافی که ممکن است در زمینه احکام باشد در این مجموعه حذف شده تا مورد استفاده همگان باشد.

وی گفت: احکام مربوط به جانبازان و معلولین در مجموعه پویانمایی آموزش احکام مورد توجه قرار گرفته است.

حجت الاسلام علیان نژاد با بیان اینکه در مجموعه پویانمایی آموزش احکام سعی شده گروه هایی که دیگران از آن غافل شده اند مورد توجه باشند، بیان کرد: در این مجموعه به احکام مربوط به معلولین و جانبازان اشاره شده و اصل کار برای این است که مردم کمتر رساله می خوانند و استفاده از فضای رسانه ای راحتتر است.

وی با بیان اینکه همه تولیدات ما نسخه ناشنوا دارد، عنوان کرد: مشکلی که در تولیدات محتوای دینی وجود دارد اقشاری از جمله ناشنوایان را در نظر نمی گیرند، برخی اخبار و تحقیقات وجود دارد مبنی بر اینکه برخی از ناشنوایان به داعش پیوستند چون در اخبار و برنامه هایی که توسط این گروه تروریستی پخش می شود از نسخه ناشنوایان استفاده می شود و در این زمینه ما این موضوع را در نظر گرفته ایم.

مسئول پایگاه اطلاع رسانی دفتر حضرت آیت الله مکارم شیرازی عنوان کرد: کاری در دست تولید داریم ۶۰ درصد آن انجام شده که محتوا برای مسلمانان غرب نشین است، مسلمانانی که در کشور غیر اسلامی زندگی میکنند و در زمینه ازدواج، معاشرت، اموات، حجاب، بانکداری، معاملات، ذبح، خوردنی ها و آشامیدنی ها دچار مشکل هستند.

حجت الاسلام علیان نژاد تصریح کرد: در کشور اسلامی دسترسی به غذای حلال و پوشش و مبادلات بانکی راحتتر است، به سراغ افرادی رفتیم که در کشور اسلامی نیستند و این مجموعه ۳۱ قسمت است و با توجه به رصد سوالاتی که از خارج از ایران دریافت و جمع بندی شده تولید محتوا انجام شده است.

احمد غفاری معاونت رسانه و شبکه های اجتماعی دفتر حضرت آیت الله مکارم شیرازی نیز در این مراسم بیان کرد: با توجه به تولیدات سابق که شامل ۳۰ قسمت احکام روزه و ۴۱ قسمت احکام نماز بود و رصد بارخوردها به این نتیجه رسیدیم هر قسمت بین ۶۰ الی ۹۰ ثانیه باشد و هر قسمت بین ۱۰۰ الی ۱۱۵ کلمه باشد.

وی بابیان اینکه تمامی این آثار به زبان های مختلف ترجمه و در حال تولید است، گفت: در زبان های دیگر مثل انگلیسی و اسپانیولی حدود بیست درصد به این کلمات اضافه می شود و با توجه به زمان محدود بیش از این نمی توان در هر قسمت اطلاعات به مخاطبین بدهیم.

معاونت رسانه و شبکه های اجتماعی دفتر حضرت آیت الله مکارم شیرازی تصریح کرد: سادگی و وضوح در مجموعه پویانمایی آموزش احکام در نظر گرفته شده است و متن ها به فریم های مختلف تقسیم شده و برای هر فریم تصویرسازی شده است، علاوه بر کشف نحوه بیان داستان بر محتوای بصری داستان و کل اجرا و شخصیت و ژست و حالتهای چهره ها در کار پرداخته شده است.

غفاری ادامه داد: طرح های ابتدایی که داشتیم را به تصویرگر داده و در این مرحله بک گراند و ساخت و سازهای لازم انجام و به مرحله نهایی رسید و در مرحله بعد ضبط صدای گوینده در استودیو تخصصی ضبط صدا انجام شد.

وی گفت: در مرحله پنجم مدلسازی، مدنظر بود. کاراکتر دوبعدی به صورت عکس و سه بعدی را به صورت مجسمه می توان در نظر گرفت و نمای سه رخ، نیم رخ و تمام رخ تصویرسازی سه بعدی انجام شد. کاراکتر را با چهره های امروزی طراحی کردیم تا برای مخاطبین ما جذاب باشد.

معاونت رسانه و شبکه های اجتماعی دفتر حضرت آیت الله مکارم شیرازی افزود: این سبک کلیپ های آموزشی که برای اولین بار است تولیدشده پیچیدگی های خود را داشت. از نکات کلیدی آثار این است که برای عزیزان جانباز و معلول احکام مرتبط به صورت اختصاصی تولید شده است. ۱۰ قسمت آموزش وضو، ۱۰ قسمت آموزش تیمم و ۱۰ قسمت نیز مربوط به آموزش غسل است.

غفاری با بیان اینکه بیش از ۱۳ نفر در این پروژه همکاری کردند، گفت: یک دقیقه کار پنج روز طول کشید، بیش از ۵ماه برای تولید آثار زمان صرف شد و این آثار در حال حاضر در سایت حضرت آیت الله مکارم شیرازی بارگذاری شده است، در زمینه احکام نماز اپلیکیشنی طراحی شده است و برای تولیدات جدید هم در آینده نرم افزاری طراحی می شود و در دسترس خاطبین قرار خواهد گرفت.

وی در پایان خاطرنشان کرد: در شبکه پویا و آموزش تولیدات احکام که تولید کرده بودیم پخش شدند و آمادگی همکاری با صدا و سیما جهت پخش تولیدات جدید را داریم. برای آینده ۳۱ قسمت احکام تخصصی برای مسلمانان کشورهای غیر اسلامی در حال تولید داریم که کاملاً انگلیسی است و احکامی است که مردم آن منطقه بیشتر با آن سر و کار دارند.

راه اندازی کاربری جدید

دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی در شبکه اجتماعی اینستاگرام

به اطلاع عموم علاقمندان و مقلدین حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی می رساند با توجه به اینکه شبکه اجتماعی اینستاگرام، صفحه کاربری دفتر معظم له در این شبکه را بدون هیچگونه توضیحی مسدود کرد و تلاش ها برای بازگرداندن صفحه بی نتیجه ماند، صفحه کاربری جدید به آدرس makarem.ir_fa راه اندازی شد.

از عموم علاقمندان و مقلدین معظم له که از این شبکه اجتماعی استفاده می کنند دعوت می شود با دنبال کردن این صفحه، از اخبار، بیانات و نظرات معظم له و همچنین محصولات علمی و فرهنگی مجموعه دفتر بهره مند شوند.

جهان اسلام

آیین رونمایی از مجموعه نقش شیعه در پیدایش و گسترش علوم اسلامی

به گزارش دبیرخانه کنگره بین المللی نقش شیعه در پیدایش و گسترش علوم اسلامی، آیین رونمایی از مجموعه آثار ١٧ جلدی این کنگره با حضور حضرت آیت الله سبحانی روز ٢٩ مهر ماه در سالن همایش رسول اعظم صلّی الله علیه وآله وسلّم حوزه علمیه امام کاظم علیه السلام برگزار شد.

این کنگره از سال ١٣٩٥ تحت اشراف مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی آغار به کار کرد و طی ٢ سال با دریافت حدود ١٢٠٠ مقاله فراخوانی و سفارشی، در سال ١٣٩٧ کنگره ای بین المللی را با حضور اندیشمندان داخلی و خارجی برگزار کرد.

پس از برگزاری کنگره در سال ١٣٩٧ و به دستور مقام معظم مرجعیت، این مقالات مورد بررسی، بازنگری و غنی سازی قرار گرفت و اکنون این مقالات در قالب ١٧ مجلد تألیف گشته که نقش اهل بیت علیهم السلام و علمای شیعه را در گسترش علوم اسلامی اثبات می نماید.

در مراسم رونمایی حضرت آیت الله العظمی سبحانی به ایراد سخنرانی پرداختند.

پیام ها و بیانیه ها

پیام آیت الله العظمی مکارم شیرازی (دام ظله)

به سی و پنجمین کنفرانس بین المللی وحدت اسلامی

در آغاز لازم میدانم که ایام مبارک میلاد رسول اکرم صلّی الله علیه وآله وسلّم و امام صادق علیه السلام را به همه شما عزیزان، حاضران و برگزار کنندگان این همایش باشکوه و باعظمت، تبریک گویم.

«وحدت اسلامی» که این همایش سالانه برای بزرگداشت آن برگزار می شود، یکی از اصول اجتماعیِ مسلّم اسلام است. جوامع بشری در وحدت و انسجام خود تحت تأثیر دو عامل کشش های درونی و نیازهای بیرونی قرار دارند که وحدتی است حداقلی؛ اسلام برای استحکام این بنیان مهم عنصر ثالثی به نام ایمان را به آن افزوده است تا از این طریق وحدت حداکثری رقم بخورد.

قرآن کریم برای استواری هرچه بیشتر ساختار امت اسلامی، بیشترین تأکید را بر حفظ وحدت امت دارد. «هذِهِ أُمَّتُكُم أُمَّةً واحِدَةً وَأَنا رَبُّكُم فَاعبُدونِ» (أنبیاء / آیه ٩٢)، «وَاعتَصِموا بِحَبلِ اللَّهِ جَميعًا وَلا تَفَرَّقوا» (آل عمران/ آیه ١٠٣)؛ «وَ لا تَنازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَ تَذْهَبَ رِيحُكُمْ» (انفال/ آیه ٤٦)؛ «إِنَّمَا يُرِيدُ الشَّيْطَانُ أَنْ يُوقِعَ بَيْنَكُمُ الْعَدَاوَةَ وَالْبَغْضَاءَ» (مائده / آیه ٩١).

خداوند همچنین در کتاب آسمانی خود میفرماید: «وَ لا تَكُونُوا كَالَّذِينَ تَفَرَّقُوا وَ اخْتَلَفُوا مِنْ بَعْدِ ما جاءَهُمُ الْبَيِّناتُ» (آل عمران/ آیه ١٠٥). این آیات با تصریح یا تلمیح به ضرورت وحدت امت اسلامی اشاره میکند.

دنیای امروز به وحدت به عنوان یک آرمان و یک ضرورت جدی برای چاره جویی چالش های بزرگ، نگاه می کند و از این رو به تشکیل اتحادیه ها و معاهدات منطقه ای و بین المللی روی آورده است. چیزی که اسلام از قرن ها پیش آن را به عنوان یک نیاز قطعی و حتمی برای «حیات طیّبه» به شمار آورده است؛ و این نشانه فطری و جاودانه بودن دین مبین و آسمانی اسلام است.

متأسفانه در جهان، دعوت به اختلاف و تفرقه افکنی و شیعه هراسی یا سنی هراسی حربه ای مخرب و آلت قتاله ای شده است که دردناک ترین ضربه ها را بر پیکر امت اسلامی میزند. پدیده شومی که دشمن از دیرباز برای تضعیف جهان اسلام به کار گرفته است. در اوضاع کنونی، این پدیده مخرب و ویرانگر در جریان های تکفیری نمود پیدا کرده است که از طرفی «کلمه توحید» را هدف قرار داده چرا که تنها خود را موحِّد می دانند و از طرف دیگر، «توحید کلمه» را با هجمه سنگین تبلیغاتی نشانه گرفته، مشغول آتش افروزی و تفرقه افکنی میان این امت واحده هستند.

در حقیقت استعمار و جریان های تکفیری در یک توافق نانوشته، دست به هم داده اند تا ساختار وجودی امت اسلامی را در معرض تهدید قرار داده، چهره رحمانی اسلام را به چهرهای خشن و زشت مبدل کنند.

از این رو امت اسلامی برای رویارویی با این نقشه شوم راهی جز پایبندی به «کلمه توحید» برای زیرساخت وحدت امت و همچنین توحید کلمه برای مهار تبلیغات مسموم و مخرب بر ضد یکدیگر راه دیگری در پیش ندارد.

راهبرد امت اسلامی در این مرحله دشوار، تأکید بر مشترکات و معذور داشتن یکدیگر در اختلاف ها است. امیدوارم کنفرانس بین المللی «وحدت اسلامی» بتواند در پیشبرد این هدف والا موفق گردد و با همفکری بزرگان و اندیشوران راهکارهای مناسب و کارآمدی را برای تحقق آن ارائه نماید.

پیام حضرت آیت الله مکارم شیرازی (دام ظله)

درباره جایگاه مرجعیت

اطلاع یافتیم که بخشی از سخنان حضرت آیت الله صافی گلپایگانی(دامت برکاته) در دیدار با یکی از مسئولان محترم نظام مورد انتقاد برخی افراد قرار گرفته، تا آنجا که به ساحت شامخ فقاهت و مرجعیت اهانت شد.

همگان بدانند مقام مرجعیت در اسلام از جایگاه ویژه ای برخوردار است و تعرض به آن موجب حرمت شکنی است که خسارت های جبران ناپذیری در پی خواهد داشت.

امید است با جبران گذشته و بهانه ندادن به دست دشمنان برای ایجاد تفرقه در جامعه اسلامی، دیگر شاهد چنین رویدادهای تلخی نباشیم.

دیدارها

همدلی قوای سه گانه فرصتی طلایی

برای مسؤولان کشور در جهت حل مشکلات است

حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار دکتر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی، گزارش ارائه شده از سوی ایشان را امید بخش خواندند و بر لزوم اجرایی شدن آن تاکید کردند.

معظم له با اشاره به تفاوت وظایف و ماموریت های مجلس در غرب و نظام اسلامی، اظهار داشتند: کار مجلس در غرب تنها رسیدگی و حل امور مادی مردم است ولی در حکومت اسلامی هم امور مادی هم امور معنوی است، ازاین رو مجلس شورای اسلامی در قبال موضوعاتی همچون امور فرهنگی، مساجد، حسینیه ها، کتابها و کتابخانه ها مسؤولیت دارد.

حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در ادامه به آسیب شناسی مشکلات اقتصادی کشور پرداخته و رانت خواری، قاچاق و بی انصافی برخی تجار و کسبه را عامل اصلی مشکلات برشمرده و تاکید کردند: باید در پرداختن به این مسائل به جای رسیدگی به معلول سراغ علل رفت.

ایشان در همین زمینه به وظیفه مجلس شورای اسلامی به عنوان نهاد قانون گذار و ناظر اشاره کرده و فرمودند: باید در این خصوص کارگروهی تشکیل شود، راهکارها را بررسی کنند تا مردم دچار مشکل نشوند، باید جلوی نوسانات قیمت و بی انصافی ها گرفته شود.

معظم له در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به عزم دولت، مجلس و قوه قضاییه برای مبارزه با مشکلات و مقابله با رانت خواری و قاچاق و تخلفات کلان، فرصت پیش آمده را مغتنم خوانده و تاکید کردند: مقابله با برخی تخلفات بزرگ شجاعت و قدرت می خواهد، واقعا برای ما و مردم زجر آور است که ببینیم سالها دولت ارز ٤٢٠٠ تومانی در اختیار برخی قرار می دهد تا مایحتاج اولیه مردم تامین شود اما همان کالا با قیمت ارز بالای بیست هزار تومان در بازار به فروش می رسد، مطمئن باشید یک گروه منسجمی پشت این کارها هستند.

ایشان در ادامه افزودند: الان با توجه به همدلی قوا، مردم منتظر تغییر و لمس نتایج آن هستند و باید مسؤولان در قوای سه گانه از این فرصت به بهترین فرصت شکل ممکن بهره بگیرند و مشکلات را مرتفع کنند.

حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در بخش پایانی فرمایشات خود ضمن دعا برای توفیق مسؤولان در حل مشکلات و خدمت به مردم، اطلاع رسانی اقدامات و فعالیت های صورت گرفته را به آنان توصیه فرمودند.

دیدار وزیر محترم ارتباطات

با حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی(دام ظله)

حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با اشاره به اهمیت فضای مجازی، توصیه های مهمی خطاب به وزیر ارائه کرده و فرمودند: ما در مسأله ارتباطات و فناوری های جدید مشکلات زیادی داریم؛ از یک طرف اجانب و دشمنان سعی دارند از همین راه نفوذ کرده و امنیت، اقتصاد و همه چیز ما را به هم بریزند؛ از طرف دیگر در داخل کشور نیز افرادی سودجو هستند که تنها به درآمد خود فکر می کنند و برای شان مهم نیست چه خطر و تهدیدی متوجه جامعه می شود.

معظم له با تاکید بر لزوم اصلاح و ساماندهی فضای مجازی، به نگرانی های موجود در این زمینه اشاره کرده و تأکید فرمودند: هیچ کدام از مسائل و مشکلات را جزء با اصلاح فضای مجازی نمی توانیم حل کنیم اما حل کردن اینها یک راه حل سطحی و روزمره داشته و یک راه حل عمیق دارد که باید به صورت ریشه ای به دنبال درمان بود و البته ابزارهای لازم از جمله: وزارت ارتباطات، آموزش و پرورش، دانشگاه ها، صداوسیما، مطبوعات، تریبون های مختلف را در اختیار داریم که با بهره گیری درست از این ابزارها می توانیم به حل مشکلات برسیم.

حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در ادامه با تاکید بر لزوم اهتمام جدی مسؤولان برای حل مشکلات اقتصادی، تمامی دستگاه های اجرایی و مسؤولان بخش های مختلف را به هماهنگی هر چه بیشتر در این جهت توصیه کردند و فرمودند: در کنار هماهنگی، همدلی و جدیت مسؤولان؛ مردم هم باید همراهی و حمایت کنند تا مشکلات حل شود؛ اگر مسؤولان بتوانند اعتماد مردم را جلب کنند حل مشکلات آسان تر خواهد شد.

معظم له اضافه کردند: ملت ما مردمانی مقاوم و پایدار هستند و سال ها تحت فشار اقتصادی و تحریم های بی نظیر دشمنان مقاومت کردند و دشمنان هم به خوبی می دانند غلبه بر این ملت آسان نیست، جالب این که در بسیاری از عرصه ها بر خلاف تصور دشمنان به جای عقب گرد ملت و نظام اسلامی ما پیشرفت کرده است.

ایشان در ادامه به ماهیت جمهوری اسلامی اشاره کرده و فرمودند: ما جمهوری اسلامی هستیم، هم جمهوری و اسلامی و باید هر دو جنبه را حفظ و تقویت و تکمیل کنیم؛ در تمامی عرصه ها از جمله ارتباطات، صدا و سیما، آموزش و پرورش و دانشگاه باید جنبۀ های مذهبی و دینی رعایت شود؛ آنچه عامل اقتدار ما در برابر دشمنان شده همین دو عامل حضور مردم و عنصر ایمان و اعتقاد آنان بوده است.

حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی افزودند: اگر در زرادخانه های دشمنان توپ و تانک و سلاح های آنچنانی پیدا می شود، ما چیزی به نام اعتقاد به جهاد، شهادت و ولایت داریم و با اتکا بر همین عناصر می توانیم دشمن را شکست دهیم و تاکید می کنیم که نباید این سلاح به هیچ وجه کند شود.

معظم له همچنین ابراز امیدواری کردند با همت مسؤولان و همکاری همه مردم و رعایت دستورالعمل های بهداشتی هر چه سریعتر شرایط کشور عادی و زمینه بازگشایی مدارس و مراکز آموزش عالی و حوزه ها و رونق مجدد و بیش از پیش علمی کشور فراهم شود

حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی همچنین نسبت به موقعیت ویژه فرهنگی، علمی و دینی شهر مقدس قم نکات مهمی را بیان نموده و فرمودند: قم خاستگاه انقلاب و پایگاه فقاهت و مرجعیت و شهری مذهبی و متعلق به تمام جهان اسلام و تشیع است و باید به این شهر توجه ویژه ای شود.

عیسی زارع پور نیز در ابتدای این دیدار ضمن ارائه گزارشی از برنامه های خود در وزارت خانه ارتباطات گفت.

صداوسیما برنامه های مفید و کاربردی برای بانوان تهیه کند

آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار خانم خزعلی معاون رئیس جمهور در امور زنان و خانواده، با تبریک ایام ورود حضرت معصومه سلام الله علیها به قم اظهار کردند: ورود حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها به قم یک تحولی در قم ایجاد کرد و به یک معنا منشأ تحول در سراسر کشور شد.

معظم له با اشاره به اهمیت مسأله زنان در کشور افزودند: بعد از انقلاب اسلامی اقدامات ارزشمندی صورت گرفت که موجب تربیت، تحصیل و پیشرفت بانوان شد. این پیشرفت ها نشانۀ امید است و باید به هر شکل ممکن آن را تقویت نمود.

معظم له بر ضرورت تولید برنامه های مفید و کاربردی برای بانوان در صداوسیما تأکید کرده و فرمودند: باید مسئولانی خبره و کارکشته در مسائل زنان در صداوسیما باشند و با کار کارشناسی برنامه هایی را تهیه کنند که مفید برای جامعه زنان باشد.

ایشان با بیان اینکه باید آموزه های دینی و اسلامی از پایه و در مدارس ابتدایی به دانش آموزان آموزش داده شود، توصیه کردند: اگر دبستان ها واقعا از نظر اسلامی برای دختران در یک موقعیت خوبی باشد و آنان را با مسائل اسلامی پرورش بدهند و در دبیرستان و دانشگاه نیز این سیر ادامه پیدا کند، می توانیم با یک نسل تربیت شده اسلامی روبه رو شویم.

حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی با اشاره به اینکه در حوزه زنان کارهای مثبت و منفی فراوانی صورت گرفته است، بیان کردند: برخی نمی خواهند مسائل مربوط به زنان در جامعه پررنگ باشد و برخی هم در جبهه مخالف هستند و به دنبال تندروی در این زمینه بوده که البته هیچ کدام در مسیر صحیح حرکت نمی کنند چون مسأله بانوان با افراط و تفریط به جایی نمی رسد.

ایشان با بیان اینکه به برکت انقلاب اسلامی فرصت مناسبی برای بانوان و کارهای فرهنگی در این زمینه فراهم شده است، بر ضرورت تلاش و همت مسئولان امر برای ارتقای جایگاه بانوان در جامعه تأکید کردند و افزودند: معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری با خرد جمعی و همفکری با حوزه علمیه می تواند مشکلات این حوزه را حل نماید.

معیشت مردم را در اولویت قرار دهید

حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار استاندار فارس و شهردار شیراز با اشاره به وجود مفاخر و بزرگان استان فارس از جمله علما، مورخین، نویسندگان و شعرا، این امر را سبب تمایز با دیگر استان ها دانست و افزودند: تعداد بالای بزرگان استان فارس نشان می دهد که این محل استعداد بالایی دارد.

ایشان افزودند: بنده بارها گفته ام اگر در حال حاضر بزرگان فارس کم هستند به این دلیل نیست که استعدادها، نبوغ ها و ظرفیت ها برچیده شده است، بلکه همان استعدادها در این آب و خاک هستند اما نیاز است پرورش داده شوند.

ایشان بر لزوم عمران باطنی در کنار عمران ظاهری تأکید نموده و افزودند: کارهای عمرانی به تنهایی کافی نیست؛ باید برنامه های تربیتی هم باشد و استاندار و شهردار نیز در این زمینه باید تلاش خود را به کار گیرند.

حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی با تأکید بر تنظیم برنامه های فرهنگی برای نسل جوان فرمودند: سرمایه اصلی یک کشور جوانان هستند و تخریب آن آسان است و دشمن هم برای تخریب نسل جوان برنامه ریزی دارد که برای مقابله به پادزهر نیاز داریم؛ باید گروهی مطالعه کنند که دشمن از کجا نفوذ می کند تا در مقابل آن برنامهریزی شده و راه نفوذش بسته شود.

معظم له با تأکید بر به کارگیری تمام توان در برنامه ریزی فرهنگی افزودند: تاریخ نشان می دهد که افراد فاسد و مفسد می توانند در جامعه نفوذ کنند؛ تاریخچه بهایی گری در شیراز یک نمونه روشن است؛ علی محمد باب آمد و با هیاهویی که راه انداخت افرادی را از اطراف جذب برنامه خود نمود. بعضی هم ادعای مهدویت، نبوت و امثال این ها کردند بنابراین باید مراقب این ها باشیم.

ایشان با تأکید بر اهمیت معیشت مردم از استاندار فارس خواستند که معیشت مردم را در اولویت قرار دهد.

در ابتدای این دیدار نیز استاندار فارس گزارشی از عملکرد و مسائل مربوط به استان را خدمت معظم له ارائه نمودند.

گزارش تصویری

دیدار وزیر محترم ارتباطات

دیدار خانم خزعلی معاون رئیس جمهور در امور زنان و خانواده

دیدار برخی از اعضای شورای عالی حوزه و شخصیت های حوزوی

دیدار بیت محترم مرحوم آیت الله العظمی حکیم رحمه الله

یادداشت

١

شاخصه های وحدت گرایی در آموزه های امام صادقلیه السلام)

از منظر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

روز هفدهم ربيع ‏الأول سال ٨٣ هجرى قمرى، مصادف است با ولادت امام صادق‏ عليه السلام، لیکن از آن‏جا كه ميلاد مبارك حضرت ختمى مرتبت رسول گرامى اسلام‏ صلى الله عليه و آله مطابق روايت معروف، در هفدهم اين ماه و ميلاد حضرت صادق عليه السلام نيز در هفدهم اين ماه است، لذا ماه شادى و جشن و سرور است‏، لیکن در کنار این مسأله باید به نکتۀ مهم دیگر نیز اشاره نمود مبنی بر اینکه امروزه نیاز ما مسلمانان به وحدت از هرزمان دیگری بیشتر است، چرا که دشمنان برضد ما متحد شده و به دنبال اختلاف افکنی هستند، زیرا تا مسلمانان جهان به وحدت نرسند مشکل امت اسلام حل نخواهد شد و دشمنان بر ما مسلط خواهند بود، از این رو در این نگاشته و در سالروز باسعادت میلاد امام صادق(علیه السلام) مهمترین آموزه­ های وحدت گرایانۀ آن حضرت در تعامل با دیگر مذاهب اسلامی با بهره گیری از افکار و اندیشه­ های ارزشمند مرجع عالیقدر جهان تشیع حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی(مدظله) به مخاطبان گرامی ارائه می­ گردد.

تبیین چیستی مفهوم وحدت میان مذاهب اسلامی

بی شک مراد از وحدت بين مذاهب اسلامى اين نيست كه سنى‏ ها را شيعه و يا شيعه ‏ها را سنى كنيم، بلكه منظور اين است كه در موضوعات مشتركی كه داريم وحدت عمل داشته باشيم، مثل اينكه خدا واحد است، نبى واحد است، قبله و كتاب واحد است و بيت المقدس سرزمين اسلام است و بايد نجات پيدا كند و كشورهاى اسلامى نبايد تحت سيطره كفر باشند و...، اينها از امورى است كه شيعه و سنى در آن اتفاق نظر دارند.

بنابراین مشترکات به قدری فراوان است که در سایه آنها و رعایت اعتدال می­توان به اتحاد در امت اسلامی رهنمون گردید و در کنار این مسأله توهین به دیگر مذاهب اسلامی نیز  گناه و حرام است. لذا در تبیین چیستی مفهوم وحدت می ­توان گفت؛ تمرکز بر روی مشترکات و عدم اهانت به مقدسات دیگر مذاهب، معنای وحدت است که باید همه نسبت به آن ملتزم باشیم.

تقویت اسلام در گرو تمسّک به مشترکات دینی

باید اذعان کرد علمای اسلامی اعم از شیعه و سنی باید به قدر مشترک­ های بسیار خود تکیه کنند، به عنوان نمونه در اشتراکات فقهی ، فقهاى مذاهب اسلامى در اكثر مسائل فقهى با یکدیگر اتفاق نظر دارند، كليات تمام ابواب فقهى مانند نماز، روزه، خمس، زكات، حج، جهاد، انواع معاملات و قراردادهاى اجتماعى و خانوادگى و نيز بسيارى از عناصر و احكام و شرايط اصلى هر كدام از قبیل اركان نماز، تكبير، نيت، قرائت، ركوع، سجود، تشهد، سلام و شرايطى مانند طهارت و قبله و مانند آنها و نيز تمام احكامى كه صريح آيات قرآن يا احاديث متواتر نبى گرامى اسلام صلى الله عليه و آله به بيان آنها پرداخته است و ساير ضروريات فقه اسلامى همه از مشتركات فقه اسلام است كه تمامى فقيهان همه مذاهب اسلامى بر آنها اتفاق نظر دارند.

حال با این تفاسیر باید بر روی اسلام، قرآن، پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله وسلم) و کعبه که از مشترکات ماست تکیه کرد؛ زیرا در موسم حج، مسلمانان پاكدلى از سراسر دنيا و جهان اسلام به سوى مركز توحيد مى‏ آيند و در کنار اعمال مهم حج، از اخبار و حالات يكديگر باخبر مى‏ شوند و روابط دوستى در ميان آن‏ها عميق ‏تر مى‏ گردد و براى حل مشكلات يكديگر مى‏ انديشند، وجود این قدر مشترک­ها در ایام حج نشان می ­دهد مشترکات بسیار است، و مجموع اين‏ها سبب تقويت اسلام مى‏ شود، لذا دشمنان همواره از اين عبادت بزرگ وحشت داشتند و مى‏كوشيدند بر آن ضربه‏اى وارد كنند تا هر سال از طريق اين عبادت بزرگ روح تازه‏اى در كالبد اسلام در آن كانون وحدت‏ دميده نشود، از اين‏ رو در حديثى از امام صادق‏ عليه السلام مى خوانيم:«لا يزال الدين قائما ما قامت الكعبة؛ مادامى كه كعبه برپاست اسلام هم برپاست».،

روش مندی بحث مذهبی در سایۀ اتحاد علمای اسلامی

در تبیین این مسألۀ مهم باید به حديث مبسوطى از امام‏ صادق‏ عليه السلام اشاره نمود که براى نشان دادن نمونه ‏اى از «مجادله به احسن» فرمود: «به آخر سوره ياسين بنگريد، و ببينيد چگونه از راه‏ هاى مختلف و با منطق شيرين در عين حال محكم و مستدل، به منكران معاد پاسخ مى گويد». گفتنی است امام صادق(علیه السلام) با دشمنان اسلام با دلایل عقلی مباحثه می کردند و ما نیز با غیرمسلمان نمی توانیم با کتاب و سنت بحث کنیم و باید با دلایل عقلی به مباحثه بپردازیم،زیرا پرخاشگری در برابر بیگانگان اثر منفی دارد و انسان باید با دلایل محکم مطالب خود را مطرح کند تا پیروز شود.

هم چنین باید روش امام صادق(علیه السلام) را در بحث های مذهبی میان مذاهب اسلامی را در پیش بگیریم، زیرا وجود رویکرد وحدت گرایانه در مکتب علمی امام صادق(علیه لاسلام) موجب گردید آن حضرت چهار هزار شاگرد كه امروز چهار صد كتاب از آنان به يادگار مانده است تربيت نماید.که از رهبران و پیشوایان مذاهب اربعه عامّه نیز اشخاصی به شاگردی آن حضرت افتخار نمودند که از آن جمله آن شاگردان ابوحنيفه امام و پيشواى معروف حنفيه است که در سخن كوتاهى در توصيف امام جعفربن محمد الصادق عليه السلام مى‏ گويد: «ما رايت افقه من جعفر بن محمد؛ من فقيه تر از جعفر بن محمد عليه السلام نديدم!».،و یا «مالك ابن انس» يكى از ائمه مذاهب‏ چهارگانه اهل سنت و از جمله شاگردان آن حضرت است که مى‏ گويد: «من مدتى نزد جعفربن محمد عليه السلام رفت و آمد داشتم، بالاتر از جعفر بن محمد عليه السلام از جهت علم و فضل و عبادت نه چشمى ديده و نه گوشى شنيده و نه به فكر كسى رسيده است»

لذا علمای اسلام باید به هوش باشند، همه تلاش کنند علمای دینی کنار هم جمع شوند و توطئه های دشمن را خنثی کنند و نگذارند در اثر حرکت فردی نادان، جنگ داخلی بین مسلمانان ایجاد گردد.

تقیه به مثابۀ تقویت وحدت اسلامی

لازم به ذکر است در بسيارى از روايات، تقيه‏ به عنوان يكى از سنن پيامبران مبارز و مجاهد پيشين ذكر شده است. لذا امام صادق‏ عليه السلام مى‏ فرمايد: بر تو لازم است تقيه كنى كه سنت‏ ابراهيم خليل‏ (قهرمان بت شكن) است.

بی شک تقیه گاهى براى حفظ وحدت و جلوگيرى از تفرقه و سوء استفاده دشمن از پراكندگى است که موقعيت ايجاب مى‏ كند پاره اى از افراد عقيده واقعى خود را مكتوم‏ دارند، تا هدف­ هاى مهم ترى پايمال نگردد، به عنوان مثال؛ در اختلافات مذهبى فرق اسلامى، در شرايطى همانند زمان خلفا، عقل و منطق مى‏ گويد كه براى حفظ موجوديت هدف اصلى‏ (قرآن و اسلام)، بايد افراد از روش تقيه استفاده كرده و وحدت را حفظ نمايند، بلكه بايد گاهى در مسائلى همانند جهاد كه سبب توسعه اسلام در نقاط مختلف دنيا و آزادى اقوام و ملت­ها مى‏ گردد، آنها را تأييد نمايند، به عنوان مثال، امروز در برابر دشمنان مشتركى كه مسلمانان با آنها درگير هستند، فرق مختلف اسلامى باید از اين روش استفاده كرده و وحدت را حفظ كنند البته بدون اين كه عقيده خود را تغيير داده و يا از بحث منطقى و دوستانه درباره حقانيت مذهب خود ابا داشته باشند.

روايات متعددى كه در منابع حديث ما درباره حضور در جماعات اهل سنت و شركت در مساجد و مجالس آنها رسيده، اشاره به اين نوع تقيه است كه در اصطلاح آن را تقيه تحبيبى یا تقیه مداراتی مى‏ نامندکه همراهى با آنها و عمل كردن به برخى از احكامشان باعث وحدت و اتحاد و انسجام بيشتر مى‏ شود. از جمله در روايتى از امام صادق‏ عليه السلام خطاب به يكى از يارانش به نام زيد مى‏ خوانيم:« با اهل سنت مطابق آداب و اخلاق خودشان رفتار كنيد، در نماز جماعتشان شركت نماييد، و از بيمارانشان عيادت به عمل آوريد، و در مراسم تشييع جنازه آنها شركت كنيد، و اگر فرصتى جهت امامت جماعت يا گفتن اذان در مساجد آنها فراهم شد از انجام آن خوددارى نكنيد. زيرا اگر شما شيعيان اين كارها را انجام دهيد، مى‏ گويند: اينها پيروان امام صادق عليه السلام هستند، خداوند او را رحمت كند كه شيعيان و اصحابش را بسيار خوب تربيت كرده است. و اگر اين كارها را ترك كنيد مى‏ گويند: اينها پيروان جعفر بن محمد هستند، خداوند هر كار كه مى‏ خواهد با او انجام دهد كه اصحابش را بسيار بد تربيت كرده است!».

ولایت مداری در پرتو صیانت از وحدت امت اسلامی

بى‏شك محبت اولياء الله به ویژه اعتقاد به ولایت اهل بیت(علیهم السلام) از جمله اركان ايمان است، و همان سبب پيروى بى‏قيد و شرط از آنان و در نتيجه سبب نجات در دنيا و آخرت مى‏ شود، ولى اگر اين محبت از حد اعتدال تجاوز كند و به شكل غلو در آيد و امام را به مقام نبوت يا الوهيت برساند، به يقين چنين محبتى گمراهى و ضلالت است. همان‏گونه كه اگر محبت محو شود و جاى خود را به عداوت و دشمنى دهد سبب خروج از ايمان و گمراهى و ضلالت خواهد بود.

 متأسفانه برخی فکر می­ کنند که پایبندی به ولایت این است که به مقدسات دیگران اهانت کنند که این رویکرد یقیناً تفکری اشتباه است، زیرا اثبات ولایت مداری به سبّ و لعن دیگر مذاهب نیست، بلکه این رویکرد نادرست آثار و پیامدهای نامطلوبی به همراه خواهد داشت، لذا اینگونه است که امام صادق(علیه السلام) در روایتی می فرمایند «شما به عیادت بیماران آنها بروید، در تشییع جنازه آنها شرکت کنید و در نماز آنها حاضر شوید».

بنابراین وحدت مسلمانان باید حفظ شود تا از این خونریزی ها جلوگیری شود، به راستی  آیا عقل و شرع اجازه می دهد که با دست خود جنگ و خونریزی به پا کرده و خون­ هایی به ناحق ریخته شود؟ به دفعات بر این مطلب تأکید نمودم که اهانت به مقدسات دیگران حرام است؛ لیکن برخی می­ آیند و لعن و تعابیر بدی در این عرصه به کار می­ برند.

بدین ترتیب گرچه معرفت نسبت به  مسأله ولایت از طریق بهره گیری از منطق و ادبیات و بیان مدارک و منابع مستدل  بسیار مهم است؛ لیکن باید از  افراطی گری جلوگیری نمود، زیرا این آسیب موجبات از بین رفتن زحمات بزرگان و تضعیف آموزه­ های ناب شیعی  را فراهم خواهد نمود.

سخن آخر

در خاتمه باید به یکی از فتاوای عجیب و غریب مفتیان رژیم آل سعود اشاره نمود که برخی از آنها برگزاری مجالس میلاد پیامبر(صلی الله علیه و آله) را بدعت می­ دانند، در حالی که برای بدعت معنای واضحی وجود دارد که آنها به آن توجه ندارند. حقیقت بدعت این است که چیزی را که جزء دین نیست ما جزء دین قرار دهیم، مثلا بگوییم جشن­ های میلاد پیغمبر(صلی الله علیه و آله) در قرآن یا در سنت نبوی وارد شده این حرام است، اما اگر به عنوان یک امر عرفی و احترام عقلایی نسبت به پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و آله) انجام دهیم ابداً مفهوم بدعت را ندارد. مردم برای فرزندان خود جشن تولد می ­گیرند و در تمام دنیا برای بزرگان خود جشن تولد می­ گیرند و هیچ کس نمی­گوید این جشن تولد جزء مذهب یا آموزه کتاب و سنت است.

بی تردید عامل اختلاف و تفرقه همین تفکرات افراطی است که باید ریشه کن شود، به فرض که شما تشخیص دادید این مجالس بدعت است خودتان جشن نگیرید ولی حق ندارید عقیده خود را به دیگران و حتی علمای بزرگ الازهر تحمیل کنید. چه کسی اجازه چنین تحمیلی به شما داده است؟ این خود بدترین بدعت است، متأسفانه بی اطلاعی از موازین فقه، اصول و اعتقادات از مشکلاتی است که امروز دامنگیر سلفی­ های تندرو شده است. به راستی چه کسی گفته است علم شما از دیگران بالاتر است و دیگران باید تابع شما باشند، چه خوب است عاقلانه فکر کنید، و تعصبات را کنار گذاشته و اصرار بر اشتباهات خود نداشته باشید و از این طریق به وحدت مسلمین کمک کنید.

شایسته است در هفته وحدت، که هفته ای برای جشن میلاد پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و امام صادق (علیه السلام) است اختلافات را کنار گذاشته و بر روی مشترکات تاکید نماییم، و در مقابل به مقدسات دیگران نیز اهانت نکنیم، چرا که این اهانت همانند بنزینی است که بر روی آتش ریخته و جنگ داخلی و افراط گرایی را شعله ور خواهد ساخت.

یادداشت

٢

نشانه شناسی مقام و منزلت حضرت معصومه( سلام الله علیها)

از منظر آیت الله العظمی مکارم شیرازی (دامت برکاته)

معروف است که حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها برای دیدار برادر هجرت کرده اند، ولی همان گونه که هجرت امام رضا سلام الله علیه فلسفه دیگری نیز داشت و آن نشر اسلام در منطقه وسیع ایران بود، هجرت حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها نیز در راستای کمک به آن هدف والای برادر بوده است. البته در مقولۀ تبیین مقام و منزلت حضرت معصومه سلام الله علیها باید گفت معصومین علیهم السلام در اسلام همان چهارده نفرند و ما دلیل بر معصومیت غیر آنها نداریم. لیکن باید برای عصمت مراحلی قائل گردید؛ نخست عصمت مطلق و دیگر، عصمت­ های نسبی که در واقع کریمۀ اهل بیت سلام الله علیها نیز دارای مراتبی از این مقام هستند.

حال با این تفاسیر و در سالروز رحلت حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها که روز غم و اندوه برای شیعیان و پیروان اهل بیت علیهم السلام است، شایسته است با بهره گیری از آراء و اندیشه­ های مرجع عالی قدر جهان تشیع حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی(مدظله)، مولّفه­ های کلیدی مقام و منزلت بانوی کرامت، شفیعه محشر، کریمه آل طه، فاطمه معصومه علیها السلام مورد واکاوی قرار گیرد که در ادامه به مخاطبان ارائه می گردد:

مقام شفاعت؛ نهایت عظمت جایگاه کریمه اهل بیت علیهم السلام

درباره حضرت فاطمه معصومه علیها السلام مطالبی است که درباره کمتر کسی از امام زادگان دیده می شود. امام صادق علیه السلام فرمود: «برای ما حرمی است و آن شهر قم است، به زودی زنی از فرزندان من در آن دفن می­شود که اسم او فاطمه دختر موسی بن جعفر است، که با شفاعت او تمام شیعیان من وارد بهشت می­ شوند».

گفتنی است دایره شفاعت، متناسب با دایره مقام و شخصیت است. هرچه مقام بالاتر باشد، دایره شفاعت، گسترده تر است. لذا می توان دریافت مقام این بانو، مقام فوق العاده عظیمی است که بر اثر معارف و تقوای بالا و مقامی شبیه عصمت، نصیب حضرت فاطمه معصومه علیها السلام شده است.

لذا این تعبیر خیلی وسیع و گسترده ای است که شامل آنان که قابل شفاعت اند و لیاقت شفاعت را دارند، می­ شود. از این رو در زیارت نامه آن حضرت می خوانیم: «یا فاطِمَةُ اِشْفَعِی لی فِی الْجَنَّةِ» ای فاطمه معصومه برای من برای ورود به بهشت، شفاعت کن؛ در ادامه و در فرازی دیگر می­ خوانیم: «فَإنَّ لَک عِندالله شأناً مِن الشأن» که این عبارت، گویای نهایتِ عظمتِ آن حضرت است.

هم چنین در زیارت غیر معروفی که برای آن حضرت نقل شده است و مرحوم کاتوزیان در کتاب انوار المشعشعین نیز ذکر کرده است هشت صفت مهم برای حضرت نقل شده است که با صفات حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها برابری می کند؛ آن فراز بدین شرح است؛ «السلام عليك ايّتها الطاهرة الحميدة البَرّةُ الرشيدةُ التقيَّة النقيّة الرضيته المرضية»؛ تعابیری بلند که نشانه ای آشکار از جایگاه بی بدیل آن حضرت در میان اهل بیت علیهم السلام است.

جنت؛ پاداش معرفت در زیارت حضرت معصومه سلام الله علیها

بی تردید تعبیر «عارفاً بِحَقَّتُها »در این حدیث شریف که فرمود: «مَن زارها عارفاً بِحَقّها فَلَه الَجنّة؛ کسی که او را زیارت کند، در حالی که به حق او معرفت داشته باشد، پس اهل بهشت است، اشاره به این است که زائر علاوه بر اینکه بداند که او خواهر امام است و دختر امام است و عمه امام است که دانستنِ خود اینها، نوعی معرفت به حق اوست، همچنین شناخت داشته باشد که او دارای مدارجی والا از معرفت خدا و تقوا و عبادت فوق العاده بوده است؛ همان گونه که در زیارت نامه ایشان است که: «فَاِنَّ لَک عِندالله شأناً مِن الشأن؛ همانا که تو جایگاه والایی نزد خدا داری.»

لذا زواری که به زیارت کریمۀ اهل بیت سلام الله علیها می­ آیند اگر دلشان می­ خواهد بدانند زیارتشان قبول شده یا نه، باید به یک نشانه که همه می­ توانند بفهمند توجه کنند. نشانه این است وقتی به شهر خودشان برمی­ گردند حالشان را مقایسه کنند.

ببینند اگر حال قبلی با الان یکی هست و هیچ تفاوتی نکرده اند، آنچنان به قبولی زیارت امیدوار نباشند اگر هم قبول باشد در سطح نازل خواهد بود اما اگر دریافتند وقتی که از کنار قبر مطهر حضرت معصومه سلام الله علیها یا دیگر ائمه علیهم السلام واولیاء بیرون آمدند، نورانیت، صفا و معنویتی در خود احساس می­ کنند، واقعا توبه از گناه کرده اند، از گناه فاصله گرفته اند، به طاعت خدا نزدیک شده اند، درستکار شده اند، این شاخصه­ ها بهترین نشانه قبولی زیارت است. امید است  بر اساس این مقیاس و معیار تمام شیعیان به زیارت مقبول نایل گردند.

قم؛ حوزه علمیه؛ تحقق فرهنگ شیعی ناب، در سایه شخصیت وجودی حضرت معصومه سلام الله علیها

بدیهی است قم پایتخت جهان تشیع است و از زمان ائمه اطهار علیهم السلام و حضور حضرت معصومه سلام الله علیها در این شهر، کانون تشیع بوده است. لذا این شهر را باید مرکز اسرار اهل بیت علیهم السلام دانست و به تعبیر امام صادق علیه السلام که قم را حرم اهل بیت دانسته اند باید این شهر را جایگاه جوشش فرهنگ اهل بیت علیهم السلام و جایگاه گرانبهاترین سرمایه ­های انسانی  و مرکز اسرار تشکیلات مذهب حقه تشیع نامید.

بنابراین باید گفت قم به برکت وجود حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها مهد علم و دانش و علوم اهل بیت است و اکنون به عنوان بزرگترین مرکز علمی عالم اسلام مورد نظر است.

از این رو باید گفت توفیقات حوزه علمیه از برکات و فضائل  این بانو است لذا از جاذبه­ های وجود حضرت معصومه سلام الله علیها این است که حوزه علمیه قم در کنار مرقد ایشان برقرار شده است و در تمام دنیا هیچ حوزه علمیه ای به عظمت حوزه علمیه قم وجود ندارد.

بدین ترتیب باید گفت از آنجا که امروز جهان تشنه شنیدن پیام اسلام و کلام اهل بیت علیهم السلام است، لذا در این عصر این عقل و مکتب خریدار دارد و باید مبلغان شیعی ما آن را معرفی کنند، زیرا رسالت ما سنگین است و در دنیایی سیر می­ کنیم که که گوش شنوا برای شنیدن پیام اهل بیت علیهم السلام وجود دارد و می­ توان گفت امروزه دنیا آماده است و اگر در انتقال فرهنگ شیعه در جهان تلاش نکنیم، باید جوابگو باشیم.

با این تفاسیر باید تأکید نمود از آنجا که شهر قم از زمان معصومین مورد توجه و از اهمیت و جایگاه ویژه ای برخوردار بوده است لذا هر خدمتی به این شهر عبادت محسوب می­ شود. بلکه خدمت به قم خدمت به جهان اسلام است زیرا هر چه و وضعیت این شهر آبرومندانه تر باشد به نفع ایران، شیعیان و مسلمانان جهان خواهد بود. بدین ترتیب باید این شهر نمونه باشد تا موجب تحسین مردم جهان و تشویق و ترغیب مکتب اهل بیت علیهم السلام شود.

تردیدی نیست که وجود حرم حضرت معصومه سلام الله علیها، جاذبه های قم را چند برابر کرده و سالانه بیش از پانزده میلیون نفر به زیارت حرم مطهر آن حضرت و مسجد مقدس جمکران مشرّف می­ شوند. لذا سزاوار است مردم قم و همچنین زوار و مسافران حرمت و احترام این شهر را حفظ کنند و بدانند که این شهر با شهرهای دیگر تفاوت دارد و مظاهر فساد نباید وجود داشته باشد.

گرچه برای حصول این مطالبه باید از طرق مختلف مانند حضور مبلغان و اجرای برنامههای فرهنگی برای مردم در حرم مطهر کریمه اهل بیت علیهم السلام عمل نمود تا در نهایت به شکل گیری کانون تبلیغ فرهنگ شیعی ناب منجر گردد؛ گرچه تاکنون حرکتهایی در این زمینه صورت گرفته لیکن به نظر می­رسد اینگونه فعالیت ها کامل و جامع نبوده و ظرفیتی به مراتب بیش از مقدار کنونی وجود دارد. 

لذا حرم مطهر حضرت معصومه سلام الله علیها در قم برای جهانیان ارزشمند است و می­توان زمینه حضور گردشگران زیادی را در این مکان مذهبی و دیگر اماکن مذهبی کشورمان فراهم کرد. که تحقق این مهم فرصت خوبی است تا فرهنگ انقلاب اسلامی را به کشورهای دیگر صادر کنیم. امید است در سایه عنایت حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها مشکلات و چالش­ های موجود مرتفع گردد.

نکوداشت حضرت معصومه سلام الله علیها؛ تعظیم شعائر دینی

بدیهی است هر قوم و ملتی شعائری برای خود دارد، هر کس این شعائر را بزرگ بشمارد این نشانۀ تقوای قلب اوست، لذا باید اذعان نمود برگزاری همایش ها و نشست هایی در بزرگداشت حضرت معصومه سلام الله علیها باعث رشد و حرکت جامعه خواهد بود، خصوصاً برای نسل­ های جدید که در سایۀ محافل بزرگداشت آن حضرت از بسیاری از مسائل آگاه می­ گردند.

سخن آخر

در پایان باید گفت توفیقات و پیشرفت­ های علمی و فرهنگی حوزه علمیه و شهر مقدس قم از برکات حضرت معصومه سلام الله علیها است .و به واسطه برکت آن حضرت بلاها از قم دفع می­ شود، لذا زندگی در سایه آن حضرت مایۀ مباهات است، و افتخار من نیز این است که خادم افتخاری حضرت معصومه سلام الله علیها هستم.

هم چنین به ساحت نورانی کریمۀ اهل بیت سلام الله علیها عرض می کنیم؛ شما از مقام و منزلت بسیار والایی نزد خداوند متعال بهره مند هستید، اگر در حدیثی پیامبر اکرم صلّی الله علیه وآله وسلّم می­ فرماید؛ «پاره تن من در قم مدفون میشود و هر کس به زیارت او بیاید بهشت بر او واجب خواهد شد»، حاکی از این مقام بسیار بالای کریمه اهل بیت سلام الله علیها است لذا همگان از آن بانوی بزرگوار شفاعت را در روز جزا تقاضامندیم.

پرونده ویژه

١

آسیب شناسی مسائل نوجوانان

از منظر آیت الله العظمی مکارم شیرازی (دامت برکاته)

عصر ما عصر بزرگ شدن مقياس هاست؛ لذا آنچه در گذشته بطور محدود انجام مى گرفت در عصر ما به صورت نامحدود انجام مى گيرد، در این میان مفاسد نیز بسيار گسترش پيدا كرده و مرزها را در هم شكسته و تا اقصی نقاط جهان پيش مى رود.

از این رهگذر متأسفانه نوجوانان نیز از مفاسد و آسیب های متعدد اعتقادی، اخلاقی و اجتماعی در امان نمانده اند، البته به جاى تأسف خوردن در برابر حوادث دردناك و مفاسد وحشتناكى كه را از هر سو احاطه كرده، باید به طور فعالانه دست به كار شد؛ چرا که اگر روى آن آسیب ها كار جدّى انجام نگيرد، در آينده شاهد مشكلات مهمّ دينى و اجتماعى و سياسى خواهيم بود.

آسیب های اعتقادی و مذهبی

در مسائل ضرورى و مسلّم دينى مانند واجب بودن نماز و حرام بودن ربا و امثال آن ها، همچنين در مسائل مربوط به اصول عقايد دينى مانند توحيد و نبوّت و معاد، اجتهاد و تقليد موضوعيت ندارد، بلكه بايد هر كس شخصاً آن ها را از روى مدرک به طور قطع و يقين دريابد.

البته بعضى فكر مى كنند اگر از مسائل اصول عقايد سؤال كنند نشانه كفر و بى اعتقادى است؛ در حالى كه اين پرسش‏ ها براى تحقيق بيش ‏تر و استحكام بخشيدن به عقيده است.

در واقع سؤال كردن حقى است برای همگان، اين مسأله در مورد جوانان و نوجوانان‏ بسيار مهم تر است چرا كه آن ها داراى مجهولات فراوانند.

فراموش نکنیم خداوند از نظر تكوين و آفرينش، حسّ كنجكاوى و جستجوگرى را در ذات انسان قرار داده است، لذا انسان، همواره مايل است از چيز هايى كه نمى داند، بپرسد و بداند. اين حس در جوانان و نوجوانان شديد تر است؛ به سبب همان نيازى كه دارند، گاه آن قدر پدر و مادر را سؤال پيچ مى كنند كه داد و فريادشان بلند مى ‏شود؛ در حالى كه وظيفه آن‏ ها اين است كه با محبّت و مدارا به اين نياز روحى‏شان پاسخ مثبت دهند. آن چه را مى دانند، در اختيارشان بگذارند و آن چه را نمى دانند به كسانى كه مى دانند ارجاع دهند.

با همه این تفاسیر شاهدیم وضع برخى از مناسب نيست و مسائل اعتقادى‏ حل نشده است، و كارهاى عملى درستى از آن ها سر نمى ‏زند. حال آنکه مراكز آموزش و پرورش باید نوجوانان را با اصول اعتقادى‏ صحيح آشنا ‏سازد.

ما هم بايد در مدارس، به صورت صحيح، مستدل و منطقى به سراغ تعليم و اصلاح عقايد دينى دانش آموزان، برويم و برنامه‏ هاى اعتقادى‏ آنان را تكميل كنيم.

بی تردید اگر نوجوان و جوان ما به مبدأ و معاد و نبوّت و امامت ايمان داشته باشد، هرگز معتاد نخواهد شد. شما نمى توانيد در ميان قاچاقچيان، قاتلان، سارقان، مفسدان، آلودگان به مسائل جنسى و مانند آن انسانى را بيابيد كه مسائل اعتقادى را باور كرده باشد و به آن ايمان كامل داشته باشد. بلكه عموم چنين افرادى در مسائل ريشه ‏اى و اعتقادى مشكل دارند.

آسیب های تربیتی و عاطفی

مسألۀ تعلیم و تربیت يكى از مباحث مهم مرتبط با حوزه کودکان و نوجوانان است. مولّفه ای مهم كه نقش بسزايى در ساختار شخصيّتى آنان در آينده دارد و مى‏تواند عامل رشد، تعالى و تكامل آنان گردد.

هر چه در مورد تربيت فرزندان گفته شود، باز هم کم است؛ به ویژه در عصر و زمان ما، كه فساد از در و ديوار مى‏بارد، و امواج مفاسد از هر نقطه ‏اى به نقطه ديگر سرازير شده، و ابتلاى فرزندان به گناه و معصيت را زياد كرده، که بايد حواسمان را جمع كنيم.

در این بین نقش عاطفه در تربيت‏ و پرورش فرزندان بسيار مهم و حسّاس است و هرگز نبايد از آن غفلت نمود.

بی شک اگر پدر و مادر در تعليم و تربيت فرزند كوتاهى كنند خسارت عظيمى، هم دامان پدر و مادر را مى گيرد و هم فرزند را، به خصوص اگر وسوسه‏ هاى شيطانى بر فرزند غلبه كند يا افراد ناباب يا رسانه ‏هاى آلوده با آن‏ها ارتباط برقرار كنند و تعليمات زشت و ناپسند خود را در روح كودك فرو ريزند.

روشن است هنگامى كه جوانان و نوجوانان‏ بى ادب، دور از شرم و حيا پرورش يابند، احترامى براى بزرگترها قائل نيستند و در واقع بزرگترها بذرى كه به دست خود افشانده ‏اند، ميوه تلخش را مى چينند.

آسیب های اجتماعی و اخلاقی

نوجوانان با مسائل غامضى رو به‏ رو هستند كه از آن جمله «موضوع جنسى» است. در حقيقت در اين مرحله از سن كه تمايلات جنسى، به خود شكل مى گيرد و نوجوان‏ پس از يك دوره كنجكاوى، به واقعيّت اين غريزه آگاه مى گردد، هر گونه تشويق و تحريك جنسى آتش شهوت در نهاد نوجوان‏ شعله‏ ور مى ‏شود.

امروزه در بيدار كردن و بر انگيختن و تحريك اين غريزه اثر فوق العاده ‏اى دارد و در نتيجه در زندگى جديد، نوجوانان با تمايلات شديد و طغيانگر جنسى دست به گريبانند.

از طرف دیگر، عدم تمكن مالى اكثريت قريب به اتّفاق جوانان و مخصوصاً نوجوانان‏ در برابر هزينه كمرشكن زندگى، و از آن بالاتر موضوع ادامه تحصيل كه غالباً تا سن ٢٠ و ٢٥ سالگى طول مى كشد و دوران طغيان غريزه سركش جنسى را به طور كامل فرا مى گيرد، به آن ها اجازه ازدواج و تشكيل خانواده نمى دهد.

و از طرف ديگر «پارسايى مطلق» و ناديده گرفتن اين غريزه سركش با امواج نيرومند و كوبنده‏ اش امكان ‏پذير نيست.

در نتیجه عدم اقبال دختران و پسران نسبت به ازدواج، سن ازدواج را افزايش داده و در مقابل سن آغاز روابط جنسى به شدت پايين آمده است.

از سوی دیگر بى توجهى به نهاد خانواده سبب افزايش طلاق، تك زيستى و كاهش شديد عواطف خانوادگى، مشكلات روحى و روانى در ميان فرزندان و در نتيجه بزهكارى‏ و خشونت در كودكان و نوجوانان را موجب شده و بحران جديدى به نام بحران خانواده را به ارمغان آورده است.

اینگونه است که دريچه ورود به اعتياد و ساير بزهكارى ‏هاى اجتماعى برای نوجوانان كشور یعنی گروه‏ هاى سنّى ١٠ تا ١٥ سال با سيگار رقم می خورد. و اینچنین نوجوانان‏ هدف اصلى براى ترغيب به كشيدن و اعتياد به سيگار محسوب می شوند.

مى دانيم كه روح و ذهن انسان در كودكى و نوجوانی بسيار تأثيرپذير است و طبق حديث معروف، علم در «صغر» همچون نقش بر «حجر» است و بسيار پررنگ و پردوام خواهد بود.

آری روح انسان، مخصوصاً نوجوانان عزيز بسان آن نسيم با طراوت و دل‏انگيز است كه اگر از روى گل ها بگذرد و همنشين‏ باغ گل شود، عطر خوش گل ها را به همراه مى آورد.

و چنانچه از روى مزبله‏ ها و جاهاى بدبو عبور نموده، و همنشين زباله‏ ها و كثافات گردد، به رنگ و بوى آنها درخواهد آمد.

امروزه يكى از مسائل خطرناك براى جوانان و نوجوانان ما دوستان‏ و همنشينان‏ آن ها هستند. فساد و آلودگى، جنايت و خودكشى، همه پيامد هاى بى توجّهى خانواده ها به اين دوستى ‏هاست.

عوامل پیدایش آسیب های نوجوانان

اما به راستی منشأ اين آسيب ها، و عوامل آسیب زا، چه چيزهايى است؟

منشأ اين آسيب ها را مى توان در امور زير خلاصه كرد:

الف) وجود عوامل تشويق كننده به مفاسد اخلاقى، و اباحى گرى؛ كه از ويژگي هاى عصر ماست.

ب) تفسير نادرست از مسأله آزادى، و عدم توجّه به اين نكته كه هميشه آزادي ها در چهارچوبه ارزش هاست.

ج) عدم اطّلاع‏ رسانى صحيح و بموقع، و محروم ماندن قشر نوجوان‏ از آموزش هاى مستمرّ و گسترده دينى.

د) از همه مهم تر، دست هاى مرموز سياست مخرّب دشمنان است كه براى دور كردن از حوزه تربيت و اعتقادات دينى از طرق مختلف فعّاليّت مى كند، و معتقد است مانع اصلى نفوذ در عرصه سياسى كشور ما، اعتقادات محكم مذهبى و پايبندى به اخلاق دينى است. و براستى اگر آن ها در كار خود موفّق شوند، مانع مهمّى بر سر راه نفوذشان باقى نمى ماند.

سخن آخر: (راهکارهای برون رفت از تبعات آسیب های دورۀ نوجوانی)

راه‏كارهاى اصلاح نيز در امور زير خلاصه مى شود:

الف) آموزش مستمر با منطق و ادبيّات خاصّ نوجوانان.

ب) حلّ مشكلات مربوط به از قبیل تحصيل و کار و ازدواج.

ج) پاكسازى محيط از مراكز و عوامل فساد.

د) همكارى تنگاتنگ تمام رسانه‏ هاى جمعى در اين زمينه.

پرونده ویژه

٢

راهکارهای ارتقای کیفیت تولید

از منظر آیت الله العظمی مکارم شیرازی (دامت برکاته)

ما در عصری زندگی می کنیم که کیفیت بالا حرف اول را می زندو شركت هاى اقتصادى دنيا، در جهان امروز، براى جلب نظر مشتريان و ايجاد اعتماد، نسبت به كيفيّت‏ كالاهايى كه عرضه مى كنند، امانت و دقّت زيادى در محصولات و كار خود دارند.

در نتیجه «توسعه اقتصادى داراى مفهومى گسترده ‏تر و همه جانبه ‏ترى است كه علاوه بر رشد كمى و افزايش توليد، چگونگى تغييرات فنى و سازمانى در كيفيّت‏ انجام توليد را در راستای كاهش نابرابرى و فقر شامل مى شود که این امر شرايط مساعدى در ساختمان اجتماعى و اقتصادى جامعه فراهم مى‏آورد كه استمرار رشد اقتصادى را تضمين مى نمايد».

متأسفانه درباره تولید، تنها یک سمت آن بحث می شود، به طوری که تنها به مردم می گویند محصولات داخلی بخرند تا تولید به ثمر برسد. در حالی که در همه موارد برای حمایت از کالای داخلی باید به سراغ کیفیت برویم. و این مهم با توسعه توليد و ارتقاء كيفيت اجناس داخلی، با تعيين روش هاي بهتر و به صرفه تر، و با صرف هزينه هاي كمتر باید انجام شود.

قرآن و بهینه سازی تولید

اهمّيّت، به كيفيّت‏ كار است نه كمّيّت؛ اين حقيقت به خوبى از آيات قرآن‏ به دست مى آيد كه اسلام در هيچ موردى روى «كثرت مقدار عمل» تكيه نكرده، بلكه همه جا اهمّيّت به «كيفيّت‏ عمل» داده است‏.

به عنوان نمونه آيه ١١ سوره سبأ شرحى براى زره ساختن داود و فرمان بسيار پر معنى پروردگار در اين زمينه است، مى گويد: «أَنِ اعْمَلْ سابِغاتٍ وَ قَدِّرْ فِي السَّرْدِ؛ ما به او گفتيم زره هاى كامل بساز، و حلقه‏ هاى آنها را به اندازه و متناسب كن».

سابغات جمع «سابغ» به معنى زره كامل و فراخ است.

«سرد» در اصل به معنى بافتن اشياء خشن همانند زره است، جمله «و قَدِّرْ فِي السَّرْدِ» مفهومش همان رعايت كردن اندازه‏ هاى متناسب در حلقه‏ هاى زره و طرز بافتن آن است.

در واقع خداوند به داود دستورى مى دهد كه بايد سرمشقى براى همه صنعتگران و كارگران با ايمان جهان باشد، دستور محكم كارى و رعايت دقت در كيفيت و كميت در مصنوعات، آن چنان كه مصرف كنندگان به خوبى و راحتى بتوانند از آن استفاده كنند، و از استحكام كامل برخوردار باشد.

به داود مى گويد: زره را گشاد و راحت درست كن، تا جنگجو به هنگام پوشيدن در زندان گرفتار نشود، نه حلقه‏ ها را بيش از اندازه كوچک و باريک كن كه حالت انعطاف خود را از دست بدهد، و نه زياد درشت و بى قواره كه گاه نوك شمشير و خنجر و نيزه و تير از آن بگذرد، همه چيزش باندازه و متناسب باشد.

و در پايان آيه، داود و خاندانش را مخاطب ساخته مى‏گويد: «وَ اعْمَلُوا صالِحاً إِنِّي بِما تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ؛ عمل صالح بجا آوريد كه من نسبت به آنچه انجام مى‏دهيد بصير و بينا هستم».

مخاطب در آغاز آيه تنها داود است، و در پايان او و خاندانش يا او و قومش مى باشد، چرا كه همه اين مسائل مقدمه براى عمل صالح است، هدف ساختن زره و كسب در آمد نيست، هدف عمل صالح است، و اينها وسيله ‏اى است در آن مسير كه هم داود از آن بهره مى گرفت و هم خاندانش.

و يكى از شئون عمل صالح آن است كه در صنايع دقت كافى را از هر جهت رعايت كنند و محصول كامل و مفيدى ارائه دهند و از هر گونه بدكارى و كم كارى بپرهيزند.

بی شک نفرات کمتر هم با داشتن استقامت و ایمان برترند و گروه های کم با کیفیت همواره بر گروه های زیاد بدون کیفیت، غلبه می کنند. به عنوان مثال ساخت صد کیلومتر راه با کیفیت از ساخت هزار کیلومتر راه با دست انداز و بدون کیفیت، بهتر است.

 آری با تمسک بر تعلیمات اسلام نیت هایمان را خالص کنیم، کارهایمان را اساسی انجام دهیم و تنها به ظواهر کار قناعت نکنیم.

ارتقای کیفیت تولید در گرو مهارت آموزی

از ميان عوامل سه گانه توليد (نيروى‏ انسانى‏، منابع طبيعى و سرمايه)، نقش نيروى‏ انسانى‏ از اهميت و حساسيت ويژه ‏اى برخوردار است به گونه ‏اى كه بدون آن، هيچ يك از دو عامل ديگر به مرحله توليد نمى رسد، زيرا اين نيروى‏ انسانى‏ است كه مى‏تواند با خلاقيت فكرى و يا قدرت جسمى، مواد خام طبيعى را به صورت صحيح و بهينه، به مرحله توليد برساند و يا خدماتى را ارائه نمايد.

اين است كه از نگاه اقتصاددانان، نيروى انسانى و بهره ورى درست از آن، پايه اصلى ثروت ملت ‏ها را تشكيل مى دهد.

وجود كارگران فنّى و آموزش ديده، از هدر رفتن نيرو و سرمايه جلوگيرى مى كند و به اتقان كار مى افزايد، وجود نيروهاى شايسته و ماهر در كشاورزى، صنعت، بهداشت و خدمات نيز براى پيشبرد اهداف توسعه و استفاده بهينه از سرمايه لازم است.

امام صادق عليه السلام مهارت‏ كارى را امرى لازم براى صنعت‏كاران مى داند: «کُلُّ ذِي صِنَاعَةٍ مُضْطَرٌّ إِلَى ثَلَاثِ خِلَالٍ يَجْتَلِبُ بِهَا الْمَكْسَبَ وَ هُوَ أَنْ يَكُونَ حَاذِقاً بِعَمَلِهِ...؛ هر صنعت گری ناچار است سه خصلت داشته باشد تا كسبش رونق بخشد؛ در كارش زبردست باشد...).

«از تجربه كشورهاى پيشرفته نیز مى توان به اين حقيقت پى برد كه جوامعى كه به كيفيت‏ نيروى انسانى توجه كرده و افرادى شايسته، متخصّص و با مهارت تربيت نموده ‏اند، در جنبه‏ هاى مختلف به پيشرفت دست يافته ‏اند».

اينجاست كه وظيفه بخش ‏هاى آموزشى جهت اصلاح ساختار آموزش و دست كشيدن از ساختار سنّتى و روى آوردن به آموزش‏ هاى به روز و متناسب با نيازها روشن مى شود.

کیفیت و رقابتپذیری

متأسفانه عده ای اعتقادی به ارتقای کیفیت محصولات خود ندارند، حال آنکه باید به این افراد توصیه کرد کیفیت محصولات خود را بالا ببرند تا قابل رقابت با محصولات خارجی باشد، چرا که اگر کیفیت پایین باشد، مردم ولو از طریق قاچاق، اجناس و محصولات خارجی با کیفیت را مصرف خواهند کرد. که در این صورت جوانان بیکار، کارخانه ها ورشکسته و وابستگی به خارج بیشتر می شود.

مردم برخی تولیدات مانند برنج ایرانی را بر خارجی ترجیح می دهند چون دارای کیفیت است، اگر همین گونه برتری کیفیت در اجناس دیگر وجود داشته باشد مردم سراغ اجناس داخلی می روند.

لذا باید به تولیدکنندگان آموزش داد تا اهمیت ویژه ای به کیفیت محصولات بدهند چرا که صرفه در کمیت اجناس نیست بلکه صرفه در کیفیت محصولات است. به هر اندازه ای که کیفیت محصولات بالا برود، به همان اندازه، اقبال عمومی برای مصرف تولیدات داخلی افزایش خواهد یافت.

اخلاق حرفه ای در تولید کالا

كاهش در كيفيت‏ كالا، انگيزه ‏اى جز سودجويى و حرص‏ورزى به عنوان «هزينه كمتر و سود بيشتر» ندارد؛ ولى هنگامى كه حرص ورزى و سودخواهى نامشروع، مهار شود به موازات كميت، كيفيت و ‏ نيز مورد توجه ويژه قرار خواهد گرفت. که این امر به رونق اقتصاد جامعه اسلامى، رشد ناخالص ملى، قوت و قدرت كشور و وجود پشتوانه ‏هاى مطمئن مالى، منتهى خواهد شد.

روشن است كه نگاه ابزارى به دنيا و سرپل دانستن به آن و سبب كمالات و معنويت شمردنش، سبب توليد بيشتر مى شود، زيرا او به دنبال ساختن و استحكام پل و گسترش ابزار تحصيل آخرت است و مى داند كه هر چه پل و ابزار بيشتر و مستحكم ‏ترى بسازد درجات عالى‏ ترى از آخرت و كمالات را طى خواهد كرد.

بر همين اساس فعاليت‏ هاى اقتصادى او افزون بر گستردگى ، از سلامت بالايى برخوردار است و هيچ‏گونه تضييع حقوق ديگران را در بر ندارد، بلكه در تمام مراحل توليد... با احترام به حقوق ديگران و رعايت عدالت و تكريم، همراه است.

تکنولوژی و کیفیت کالا

ما از تکنولوژی به تمام معنا دفاع می کنیم، لذا باید حق عادلانه‏ اى را براى ابزار و سرمايه قبول كنيم، چراکه واحدهای تولیدی پس از چند سال از كارآئى مى افتد و فرسوده مى شود كه شامل استهلاک كميّت (فرسودگى ماشين آلات) و استهلاک كيفيّت‏ (عقب ماندگى تكنولوژى) است حال آنکه با توليد ماشين آلات كامل تر استفاده از ماشين هاى قديمى مقرون به صرفه نيست، در حالی كه راندمان كار را بالا مى برد و گاهى چند برابر مى كند و حاصل كار افزايش می یابد.

«استاندارد» راهی برای ارتقای کیفیت کالا

استاندارد سازی و رعایت آن، نوعی نظم و کیفیت بخشی به کالاهاست و نباید هرگز کیفیت را فدای کمیت کنیم و از این امر مهم در جامعه غفلت شود. جامعه در صورتی می تواند سالم باشد که استانداردهای جهانی و بین المللی در کالاها و اقلام مختلف مصرفی رعایت و روح استاندارد برهمه این اقلام حاکم باشد.

از این رو وظیفه موسسه استاندارد حفظ سلامتی و ایجاد امنیت خاطر مصرفکنندگان و نظارت بر کیفیت محصولات است تا در جامعه فرصت ظهور و بروز تقلب کاهش یابد.

به عنوان نمونه می توان به کیفیت پایین برخی خودروهای داخلی اشاره کرد؛ در آماری که انتشار می یابد اعلام می شود که فلان خودرو به دلیل ایمنی پایین در بسیاری از تصادفات نقش دارد؛ از این رو خودروسازان باید توجه کنند که به هر قیمتی نباید خودرو روانه بازار کرد.

در این میان تلاش موسسه استاندارد در حفظ و ارتقاء کیفیت مطلوب کالاهای داخل حیاتی است، موسسه استاندارد باید همت و تلاش خود را به کار گیرد تا وضعیت کالاهای داخل بهبود جدی پیدا کند و از نفوذ سودجویان در عرصه تولید که برای رسیدن به منافع خود از وارد آوردن هیچ فشاری کوتاهی نمی کند، جلوگیری کند.

سخن آخر: (تولید اجناس با کیفیت از مصادیق اقتصاد مقاومتی است)

بخشی از فعالیت های مهم در اقتصاد مقاومتی تولید است؛ در این بین بالابردن کیفیت های اجناس، افزایش تولید و بی نیازی از خارج از فعالیت های مهم اقتصاد مقاومتی است، اگر کیفیت اجناس بالا باشد یک دستگاه صنعتی به جای دوماه، چندسال کار می کند.

ما این مسایل را بیان کردیم، افرادی که اهل اطلاع و صاحب نظر در مسایل اقتصادی هستند باید قلم به دست بگیرند و راه حلی مطرح کنند، این مساله مشکلی نیست که قابل حل نباشد؛ وظیفه ما گفتن است و ما بارها این مساله را مطرح و بیان کرده ایم و لو اینکه بعضی خوششان نیاید.

معرفی کتاب

سیری در کتاب

«گفتار معصومین(علیهم السلام)»

اثر ارزشمند حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله)

مسائل اخلاقی در هر زمان از اهمیّت فوق العاده ای برخوردار است، و در زمان ما اهمیّت ویژه ای پیدا کرده است؛ چرا که عوامل فساد و انحراف در این عصر بیشتر از هر زمان نمایان شده است. لذا بحث درباره مسایل اخلاقی ضروریتر به نظر میرسد، از این رو بر عالمان آگاه و دلسوز است که برای گسترش اخلاق دست به دست هم دهند و جامعه را با اخلاق زنده بدارند؛ زیرا زندگی بدون اخلاق، پوچ و بیمعناست.

خوشبختانه در سال های اخیر اهتمام به مباحث اخلاقی در حوزه های علمیه افزایش یافته است و علما و فقهای معزز به این مهم مبادرت ورزیده اند.

در این میان عالمان دين با بهره گيري از خرمن ادب و اخلاق معصومين عليهم السلام مطالبي چند از ايشان را تبيين كرده اند كه از آن جمله دروس اخلاق آيت الله العظمی مكارم شیرازی(مدظله) است كه در مجموعه اي فاخر به نام گفتار معصومين عليهم السلام منتشر شده است.

گفتار معصومین(علیهم السلام) در یک نگاه

این کتاب سلسله درس های اخلاقی آیت الله العظمی ناصر مکارم شیرازی است که به صورتی روان و مختصر و با تکیه بر معارف قرآن و سخنان معصومین(علیهم السلام) ارائه شده است. در ابتدای هر موضوع به روایتی از معصومین(علیهم السلام) استناد شده سپس ابعاد و معانی آن موضوع تشریح شده است.

انگیزۀ تألیف اثر

گردآورندۀ اثر در بیان انگیزۀ تدوین و تنظیم کتاب می نویسد، آيت الله العظمی مكارم شیرازی(مدظله) روزهاى چهارشنبه قبل از شروع درس خارج فقه، حديث كوتاهى را با بيان ساده و جذّاب شرح مى‏دهند و بنده چون توفيق حضور در اين جلسات را داشتم برخود لازم ديدم اين احاديث را جمع آورى كنم تا همه از كلمات نورانى ائمّه عليهم السلام بهره‏مند شوند و إن‏شاءاللَّه از مصاديق اين حديث شريف پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله قرار گيريم كه مى‏فرمايد: «مَنْ حَفِظَ عَلى‏ أُمَّتى أَرْبَعينَ حَديثاً يَنْتَفِعُونَ بِها بَعَثَهُ اللَّهُ يَوْمَ القيامةِ فَقيهاًعالِماً؛ هركه براى نفع امّت من چهل حديث را در حافظه خود داشته باشد، خداوند او را روز قيامت فقيهى دانشمند برانگيزد».

ساختار اصلی کتاب

کتاب گفتار معصومین علیه السلام تاکنون در ٣جلد به رشتۀ تحریر درآمده است که مجموعاً ١٣٢ موضوع را در بر می گیرد.

جلد اول این کتاب شامل مقدمه و ٤٠ موضوع اخلاقی است که به زبانی ساده و عمومی بیان شده است. برخی از این موضوعات عبارتند از: تقوا، مشکل گشایی، فقر و غنا، زهد، حکمت، یاد خدا، عفو و گذشت، عفت، همنشینی، حسن عاقبت، فضیلت علم و عالم، نشانه های مؤمن و یاران امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف).

جلد دوم کتاب نیز شامل یک مقدمه و ٤٠موضوع اخلاقی است که منطبق با مسائل و نیازهای روز جامعه مورد توجه قرار گرفته است، برخی از این موضوعات عبارتند از: حسن خلق، بدترین فقر، معاد،فتنه، چگونه با مردم زندگی کنیم؟، محاسبه نفس، خداوند ستّار العیوب است،شناخت حق، عاجزترین مردم .

مولف در جلد سوم کتاب به ٥٢ موضوع اخلاقی پرداخته است که برخی از موضوعات عبارتند از: دوستی خدا و دنیا، استفاده از عمر محدود، بی نیازی در ترک آرزوهاست، مشکل پنج گانه مومن، عظمت حضرت زهرا سلام الله علیها، سنخیّت در ایمان و محبّت(حبّ و بغض و محبّت اهل بیت (علیهم السلام)، عامل پیروزى (انقلاب اسلامى)، فقیه واقعی، ارزش انسان، ارزش علم همراه با عمل،احترام بیش از حد ممنوع!

گزارش محتوایی اثر

تقوا معیار اصلی ارزش انسانی

مولّف در این اثر ارزشمند، با نگاهی دوباره به متون دینی، به تبیین ابعاد و زوایای جدیدی از مفهوم بسیار کلیدی و کاربردی تقوا پرداخته و اهمیت و آثار تقوا و ویژگی های اهل تقوا را مورد واکاوی قرار داده و چشم انداز مناسبی از موضوع تقوا در منظومه اندیشه اسلامی به معنای عام آن ارائه می نماید.

در فرازی از کتاب می خوانیم:

بدون شك هر انسانى فطرتاً خواهان اين است كه با ارزش و پرافتخار باشد، و به همين دليل با تمام وجود براى كسب ارزش ها تلاش مى‏كند.

گروهى ارزش واقعى خويش را در انتساب به قبيله معروف و معتبرى مى‏دانند،گروه ديگرى مال و ثروت، كاخ و قصر، خدم و حشم و مانند اين امور را نشانه ‏ارزش مى‏دانند و براى به دست آوردنش تلاش مى‏كنند، در حالى كه عده ديگرى مقامات اجتماعى و سياسى را معيار ارزش مى‏دانند.

يك آيين آسمانى همچون اسلام هرگز نمى‏تواند با موارد ذكر شده موافقت كند؛ لذا ارزش واقعى انسان را در صفات ذاتى او به خصوص تقوا و پرهيزكارى و تعهّد و پاكى او مى‏شمرد، ملاك كرامت و ارزشمندى در پيشگاه خدا، تقواست كه هيچ بديل و جانشينى ندارد.

چگونه در کسب و کار دنیا تعادل برقرار کنیم؟

آیت الله العظمی مکارم شیرازی در کتاب گفتار معصومین (علیهم السلام) به موضوع تعادل در کسب دنیا پرداخته و دنیاگرایان و دنیا گریزان و مروجان رهبانیت را مورد انتقاد قرار داده و روش صحیح مواجهه انسان با مواهب مادی دنیا را تعادل در كسب دنيا بیان کرده و می نویسد:

مردم سه گروهند:

گروه اوّل: كه بيشتر اينگونه ‏اند كسانى هستند كه بيشتر زندگى آن ها صرف دنيا مى‏شود.

گروه دوم: كسانى كه گمان مى‏كنند دنبال زندگى نرفتن و سربار جامعه شدن فضيلت است.

گروه سوم: كسانى‏ كه‏ معتدل‏ و بر جادّه مستقيم هستند و به مقدارى كه حفظ آبرو كنند و آبروى جامعه اسلامى نرود، دنبال تلاش و فعّاليّت مى‏روند؛ كه در احاديث آمده اين تلاش هم جزء آخرت به حساب مى‏آيد.

حقیقت فقر و غنا

سعی مولّف در این بخش بررسی ابعاد مختلف «فقر» و «غنا» و کشف دیدگاه اسلام درباره آن هاست. نویسنده در این اثر در صدد است تا تعارض های موجود در ظاهر احادیث که گاهی فقر و گاهی غنا در آن ها برتری داده شده اند را با استناد به معارف اهل بیت(علیهم السلام) رفع نماید.

هم چنین صاحب اثر به شرح و تبیین جنبه های اجتماعی فقر و غنا در قرآن و روایات پرداخته و معنای فقر و غنا در روایات، کاربرد فقر و غنا در امور مادی و معنوی، چهره فقر در روایات و چهره غنا در روایات را مورد بررسی قرار داده است.

در بخشی از کتاب می خوانیم: فقر يكى از بدبختي هاى ملّت هاست چرا كه باعث وابستگى است...‏ ما افراد زيادى را مى‏بينيم كه اموال زيادى دارند ولى باز هم حريص هستند، شب و روز تلاش مى‏كنند ولى نه خودشان از زندگى خود استفاده ‏اى مى‏برند و نه ديگران از اموالشان خيرى مى‏بينند، هرچه به دست مى‏آورند باز از فقر مى‏نالند... بنابراين آنچه انسان را بى‏نياز مى‏كند، غناى نفس است و آنچه انسان را نيازمند و فقير مى‏كند، فقر نفسانى است.

در ادامه مولّف آرزوهاى دور و دراز، وابستگى به دنيا، فراموش كردن آخرت و پول پرستی راعامل اصلی و ريشه‏ هاى فقر معنوى معرفی کرده است.

بی شک آن اثر ارزشمند می تواند به عنوان منبع و گنیجنۀ مهم اخلاقی برای مبلغان دینی و سخنرانان محترم در مناسبت های و برنامه های مختلف مذهبی مورد استفاده قرار گیرد.

قابل ذکر است فهرست منابع اصلی کتاب در پایان مجلدات ذکر شده است. هم چنین در این اثر برای تبیین و توضیحات بیشتر، از دیگر تألیفات معظم له مانند تفسیر نمونه و اخلاق در قرآن استفاده شده است.

گفتنی است اين كتاب نفیس ، با تحقیق و تنظیم سيّد محمّد عبداللَّه زاده‏ نخستین بار در سال ١٣٨٧ش، مجموعاً در سه جلد ، در ٧٥١صفحه و در قطع وزیری توسط انتشارات امام علی بن ابی طالب علیه السلام، به زیور طبع آراسته شده و تا کنون نیز چندین مرتبه تجدید چاپ شده است.

معارف اسلامی

تعارض عقیده امامت با خاتمیت پیامبر اسلام(صلی الله علیه وآله)!

پرسش :

خاتمیّت پیامبر اسلام(صلی الله علیه وآله) چگونه با عقیده شیعه مبنی بر امامت عدّه ای معصوم که صاحب اکثر شئون پیامبری هستند قابل جمع است؟!

پاسخ اجمالی:

دو مفهوم نبوت و امامت اگرچه در مؤلفه ها و مفاهیمی همچون علم، عصمت، حجت بودن برای پیروی، تببین و تفسیر وحی و زمام داری امور جامعه اسلامی مشترک اند، اما نبوت پیامبر خاتم(صلی الله علیه وآله) واجد مؤلفه هایی است که هیچ کس جز او حتی ائمه نمی تواند آنها را دارا باشد؛ مؤلفه هایی چون ادعای نبوت، دریافت و ابلاغ وحی و برخورداری از معجزه.

علاوه بر آن وقتی بپذیریم که نزول «وحی تشریعی» بعداز پیامبر قطع شده، «خاتمیت» منافاتی با برخورداری ائمه از علوم غیب غیراکتسابی و الهام های الهی پیدا نمی کند. الهام های غیبی امری است که هر کسی می تواند با سلوک و طی مراتب اخلاقی از آن برخوردار گردد و به تصریح قرآن اشخاصی غیر از انبیاء الهی نیز مخاطب آن بوده اند.

توجه به این نکته نیز ضروری است که ائمه در مقام بیان احکام و تفسیر آموزه های وحیانی، مستقل نیستند و بر خوان قرآن و تعالیم نبوی که از راه های معمولی و غیبی به دست شان رسیده، نشسته اند.

پاسخ تفصیلی:

عقیده شیعه در خاتمیّت پیامبر اسلام(صلی الله علیه وآله)

شیعیان همانند تمامی مسلمانان دنیا و با تبعیت از آیات(١) و روایات(٢) صریحی که به دست شان رسیده، معتقدند که پیامبر اسلام(صلی الله علیه وآله) «خاتم النبیین» است و بعداز وفات ایشان، وحی دیگر به صورت تشریعی و آن گونه که بر حضرت شان نازل می شد، بر هیچ کس دیگری نازل نشده است. در بیانی تاریخی از حضرت علی(علیه السلام) نقل شده است که بعداز دفن پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) فرمودند: «بأبي أَنتَ و أُمّي يا رَسولَ الله لَقَدِ انْقَطعَ بِمَوْتِك ما لَم ينقَطِع بِمَوتِ غَيرِك مِنَ النَّبُوَّة»(٣)؛ (پدر و مادرم فدای تو باد ای رسول خدا، با رحلت تو چيزی قطع شد كه با مرگ هيچ پيامبری غير از تو قطع نشد و آن همان نبوت است).

با این حال ممکن است عده ای از سر جهل یا با هر انگیزه دیگری، این اعتقاد واضح و روشن شیعه را نادیده گرفته و تصویری نادرست از باورهای آنان راجع به رابطه خاتمیت و امامت ارائه دهند. همچنان که برخی در تریبون های شفاهی و نوشته های شان مدعی شده اند که شیعیان شخصیتی همانند پیامبر(صلی الله علیه وآله) برای ائمه قائل اند؛ زیرا اولا آنها را معصوم می دانند و ثانیا آنها را دارای حق تشریع احکام معرفی می کنند و ثالثا معتقدند ائمه با ارتباطی شبیه وحی که با خداوند دارند، از علم غیب برخوردارند. از این رو خاتمیت نزد شیعه امری مخدوش و متزلزل است.

ماهیت، ویژگی ها و مأموریت های «نبی» در نگاه شیعه

برای پاسخ به ادعای فوق، مشاهده و بررسی منصفانه و بی طرفانه عقاید شیعه کافی است. نبی در اصطلاح علم کلام به کسی گفته می شود که ضمن دارا بودن صفاتی مانند علم، عصمت و واجب الاطاعة بودن، بايد دارای مؤلفه های دیگری مانند ادعای نبوت، نزول وحی از طرف خدا و در صورت لزوم، برخورداری از معجزه نیز است.(٤) مؤلفه هایی که مختص پيامبران است و امامان معصوم(علیه السلام) هيچ گاه ادعای برخورداری از آنها را نداشته و شيعيان آنها هم هيچ گاه پيشوايان خود را به آن حد (نبوت و نزول وحي تشريعی و معجزه آوردن) ارتقا نداده اند.

بر اساس شؤون انبیاء می بینیم که پیامبر اسلام(صلی الله علیه وآله) در زمان حیات شان مسئولیت های مختلفی بر عهده داشتند که برجسته ترین و مهم ترین شان عبارت اند از:

دريافت و ابلاغ وحی: اين همان شأن اساسی نبوت و به تعبير ديگر گوهر پيامبری است. قرآن مجيد در موارد متعددی بر رسالت پیامبران الهی و به ويژه پيامبر اسلام(صلی الله علیه وآله) تأکيد کرده است.(٥)

تبيين وتفسير وحی: بيان معصومانه وتوضيح آموزه های وحيانی برای امت و رفع هرگونه اختلاف در فهم و کشف وتفسير دين از جمله وظايف پيامبر است. قرآن دراين باره می فرمايد: «وَأَنزَلْنَا إِلَيْکَ الذِّکْرَ لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ مَا نُزِّلَ إِلَيْهِمْ»(٦)؛ (وکتاب [قرآن] را بر تو فرستاديم تا برای مردم آنچه را که به سوی ايشان نازل شده است، بيان و تفسير نمايي).

ولايت و زمامداری امت: از دیگر شئون پيامبر اسلام(صلی الله علیه وآله) تأسيس دولت اسلامی و رهبری و مديرت کلان اجتماع در چارچوب قوانين الهی بوده است. قرآن در موارد مختلف به ابعاد گوناگون اين مسأله پرداخته و بر ولايت و رهبری آن حضرت و اطاعت و فرمانبرداری امت از آن حضرت در مسايل سياسی، اجتماعی و اقتصادی تأکيد کرده است.(٧)

پیامبر اسلام(صلی الله علیه وآله) بر اساس این مسئولیت ها و شؤون، تا آخرین روزهای حیات مبارک شان، لحظه ای از این مأموریت های شان غافل نشدند. اما آیا وظایفی که ایشان به آنها می پرداختند، باید بعداز وفات شان، بدون متولی باقی می ماندند؟

ائمه، متولیان شؤون غیر اختصاصی پیامبر

ما شیعیان معتقدیم که پیامبر اسلام حضرت محمد بن عبدالله(صلی الله علیه وآله) خاتم انبیاء است. علمای لغت خاتم را به رسیدن چیزی به انتهای خود(٨) و مهر زدن بر چیزی(٩) معنا کرده اند و بديهي است تا چيزی به انتها نرسد مهر تأييد نمي خورد.

ما معتقدیم آن چیزی که در رسالت آن حضرت به انتها رسیده، شأن بسیار مهم ایشان در «تلقی وحی و شریعت الهی از سوی خدا و ابلاغ آن به مردم» بوده است. یعنی همان شأن خاص وجود مقدس ایشان که قابل تسرّی و تحقق در موجودات ديگر نيست.

اما اختصاص این شأن به آن حضرت، ربطی به ديگر شؤون ندارد. ما معتقدیم که «امامت» استمرار نقش پيامبر در دو حوزه ديگر يعنی «تبيين و تفسير دين» و «حوزه مديريت و رهبری امت اسلام» است. بنابراين هيچ تعارضی بين ختم نبوت و امامت وجود ندارد.

با این توضیح و چنانچه در ادامه بیشتر توضیح خواهیم داد - برخورداری ائمه(علیهم السلام) از عصمت، ارتباط با غیب و علوم غیر اکتسابی و بیان و اقامه شریعت، نافی و ناقض «خاتمیت» نیست.

عصمت

اعتقاد شیعه به عصمت ائمه اهل بیت(علیهم السلام) به هیچ وجه به معنای نبی انگاشتن آنها نیست. این اعتقاد مبتنی بر براهین متعدد عقلی است. اگر امامت را به اين شكل تعريف كنيم كه امری است متمم نبوت از نظر بيان دين، يعنی به آن دليل وجودش لازم است كه وظيفه پيامبر را در بيان احكام انجام دهد، به همان دليل كه پيغمبر بايد معصوم از اشتباه و گناه باشد(١٠) امام نيز بايد چنين باشد.(١١)

علوم غیر اکتسابی ائمه(علیهم السلام) و ارتباط با غیب

علوم الهی ائمه که علومی غیراکتسابی اند، از منابع مختلفی سرچشمه می گیرد: منابعی مانند علومی که پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) به حضرت علی(علیه السلام) به صورت عادی یا با اشراق و افاضه باطنی آموخت و از سوی آن حضرت نیز به صورت سینه به سینه به دیگر ائمه(علیهم السلام) رسید. یا علومی که به واسطه حضرت فاطمه زهرا(سلام الله علیها) به دیگر ائمه(علیهم السلام) رسید و یا علومی که توسط الهامات الهی یا با هم کلام شدن ائمه(علیهم السلام) با فرشتگان به آن حضرات رسیده است.(١٢)

ادعای علم غیراکتسابی و همچنين ارتباط ائمه(علیهم السلام) با عالم غيب از طريق الهام و وحی غيرتشريعی، ملازمه ای با نبوت نداشته و هيچ يک از انديشمندان شيعه نیز چنين قصدی را نداشته اند.(١٣) به عبارت دیگر اینکه ائمه با الهامات غیبی با فرشتگان و خداوند همکلام شوند و با آنها ارتباط داشته باشند، به معنای نبوت جدید یا نقض خاتمیت نیست. شهید مطهری تصریح می کند که: «ممكن است بشری از لحاظ صفا و كمال و معنويت برسد به مقامی كه به قول عرفا يك سلسله مكاشفات بر اين او رخ دهد و حقايقی از طريق علم الهامی به او ارائه شود».(١٤)

خداوند متعال اخبار آسماني را درجه بندی و براي هر مقامی اخبار مناسب همان سطح را ارسال كرده است. انبيا صاحب عالی ترين مقام اند و در نتيجه بالاترين خبر آسمانی هم بر آنها نازل شده است. اما غير انبياء - حتی بدون وجود و وساطت انبياء - از اخبار آسمانی محروم نيستند. خداوند در مورد مادر حضرت موسی(عليه السلام) در آیه ٣٨ سوره طه می فرمايد: «إِذْ أَوْحَيْنا إِلى أُمِّكَ ما يُوحى»؛ (آن زمان كه به مادرت آنچه لازم بود الهام كرديم). روشن است كه مادر حضرت موسی(علیه السلام) پيامبر نبود اما خداوند آنچه را لازم بود بی واسطه به او الهام كرد. وقوع چنین چیزی برای ائمه اهل بیت(علیهم السلام) نیز ممکن و واقع بوده و در عین حال منافاتی با خاتمیت پیامبر اسلام(صلی الله علیه وآله) نداشته است.

شأن ائمه(علیهم السلام) در بیان و اقامه شریعت

ائمه هیچ وقت چیزی را از نزد خود و مستقلا تشریع نمی کنند. بر اساس باورهای اسلامی، این فقط خداوند است که احکام را تشریع می کند و حتی پیغمبر(صلی الله علیه و آله) نیز اخذکننده قوانین تصویب و تشریع شده الهی به وسیله وحی است و خود او حق تشریع ندارد و بنابراین به امامان و اوصیای پیامبر به طریق اولی حق تشریع ندارند. بنابراین ائمه اهل بیت(علیهم السلام) بیان احکام حلال و حرام را به نحو مستقل انجام نمی داند و در این مورد کاملا تابع و پیروی رسول اکرم(صلی الله علیه وآله) بودند.

به طور کلی می توان گفت در نظام معرفتی شیعه، پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) شریعت الهی را ابلاغ و تا زمان حیات مبارک شان، اجرا کردند اما وظیفه ادامه اقامه آن و نیز تبیین همه جنبه ها با استفاده از آیات قرآن و احادیث و آموزه های نبوی و حفظ آن از تحریف بر عهده ائمه(علیهم السلام) بود.

سخن پایانی: در کتاب های کلامی، بحث های مختلفی راجع به مأموریت ها و مسئولیت های «امام» بیان شده است. وطایفی همچون امر و نهی در رسیدن به کمال(١٥)، مرجعیت حل اختلاف(١٦) و... . اما چیزی که با اندک مطالعه ای برای هر پژوهشگر منصف و بی غرضی واضح می شود، وجود تمایز آشکار بین «نبوت» و «امامت» در عقاید شیعه است.

پی نوشت:

(١). مثلا آیه ٤٠ سوره احزاب: «ما كانَ مُحَمَّدٌ أَبا أَحَدٍ مِنْ رِجالِكُمْ وَ لكِنْ رَسُولَ اللَّهِ وَ خاتَمَ النَّبِيِّين‏»؛ (محمّد پدر هيچ يك از مردان شما نبوده و نيست ولى رسول خدا و ختم كننده و آخرين پيامبران است‏).

(٢). یکی از مشهورترین این روایات که مورد تصدیق منابع شیعه و اهل سنت است، روایت نبوی معروف به «حدیث منزلت» است که در آن پیامبر(صلی الله علیه وآله) به امام علی(علیه السلام) فرمودند: «أنتَ مِنّی بِمَنزلةِ هارونَ مِنْ مُوسی اِلّا أنـّه لانَبیّ بَعدی»؛ (تو نسبت به من به منزله هارون نسبت به موسى هستی جز این که بعد از من پیامبری نخواهد بود). الكافي، كلينى، محمد بن يعقوب بن اسحاق‏، محقق/ مصحح: غفارى، على اكبر، آخوندى، محمد، دار الكتب الإسلامية، تهران، ١٤٠٧هـ ق، چاپ چهارم، ج ٨، ص ١٠٧.

(٣). نهج البلاغة، شريف الرضى، محمد بن حسين‏، محقق/ مصحح: فيض الإسلام‏، نشر هجرت‏، قم‏، ١٤١٤هـ ق، چاپ اول‏، ص ٣٥٥.

(٤). بدایه المعارف الالهیه فی شرح عقاید الامامیه، خرازی، سید محسن، موسسه نشر اسلامی(جامعه مدرسین)، قم، ١٤٢٤هـ ق، چاپ یازدهم، ج ١، ص ٢١١ و ٢١٢.

(٥). این شأن نبوی در آیات مختلفی از قرآن مجید مورد اشاره قرار گرفته است. مثل آیه ٢٠ سوره آل عمران، آیات ٩٢ و ٩٩ سوره مائده، آیات ٣٥ و ٨٢ سوره نحل و... .

(٦). سوره نحل، آیه٤٤.

(٧). این شأن نبوی نیز در آیات متعددی از قرآن هم چون آیات ٤٩ و ٥٥ سوره مائده و آیه ٧ سوره حشر و آیه ٦٥ سوره نساء و... مورد اشاره قرار گرفته است.

(٨). مفردات ألفاظ القرآن‏، راغب اصفهانى، حسين بن محمد، محقق: داوودى، صفوان عدنان‏، دار الشامية، بیروت، ١٤١٢هـ ق، ص ٢٧٥.

(٩). همان.

(١٠). پيام قرآن‏، مکارم شیرازی، ناصر، دار الكتب الاسلاميه‏، تهران، ١٣٨٦هـ ش، چاپ نهم، ج ٧، ص ١٧٧.‏

(١١). مجموعه آثار شهید مطهری، مطهری، مرتضی، انتشارات صدرا، قم و تهران، ١٣٩٢هـ ش، ج ٤، ص ٧٤٢.

(١٢). بدایه المعارف الالهیه، همان، ج ٢، ص ٤٦ و ٤٧.

(١٣). مجموعه پرسش ها و پاسخ هاى دانشجويى، دفتر چهارم(امام شناسی)، کاشفی، محمدرضا، شاکرین، حمیدرضا، دفتر نشر معارف، قم، ١٣٨٩هـ ش، چاپ دوم، ص ٢٣.

(١٤). مجموعه آثار شهید مطهری، همان، ج ٢٩، ص ٥٠٤.

(١٥). ر.ک: منشور جاوید قرآن، سبحانی تبریزی، جعفر، موسسه امام صادق، قم، ١٣٨٣هـش، چاپ دوم، ج ٥، ص ٢٥٢.

(١٦). مجموعه آثار شهید مطهری، همان، ج ٢٩، ص ٥١٢.

احکام شرعی

فروش ملک اجاره داده شده

فروش ملکی که مالک آن را اجاره داده است چیست؟

مالك مى‏تواند ملكى را كه به ديگرى اجاره داده بفروشد و اجاره آن باطل نمى‏شود و استفاده از آن ملك در مدّت اجاره مال مستأجر است، امّا اگر خريدار نمى‏دانسته كه آن ملك را اجاره داده‏اند، يا گمان مى‏كرده مدّت اجاره كم است، پس از اطّلاع مى‏تواند معامله را فسخ كند.

کوتاهی فروشنده در گرفتن پول

اگر فردی در حدود چندین سال پیش جنسی را برای کسی برده و پولش را نگرفته و حالا آمده و تقاضای پول به قیمت حالا نموده و دریافت کننده جنس فوت نموده وراث باید چکار کند؟

در صورتی که در گرفتن وجه خود کوتاهی کرده باشد باید همان مبلغ را بگیرد و اگر آنها کوتاهی کرده اند باید نرخ متوسط تورم را بپردازد.

چگونگي تحويل مال در معامله

نحوه تحویل مال در معامله چگونه باید باشد؟

هرگاه جنسى را نقد بفروشند هر كدام از خريدار و فروشنده بعد از معامله مى‏تواند جنس يا پول خود را مطالبه كند و آن را تحويل بگيرد، تحويل دادن خانه و زمين و مانند اينها به اين است كه آن را طورى دراختيار خريدار بگذارند كه بتواند در آن تصرّف كند و تحويل دادن اشياء منقول مانند فرش و لباس به اين است كه آن را طورى در اختيار خريدار بگذارند كه اگر بخواهد به جاى ديگرى ببرد مانعى نباشد.

تلف مبیع قبل از تحویل به مشتری

طبق قاعده «تلف المبیع قبل قبضه من مال بایعه» اگر مبیع قبل از قبض تلف شود، ثمن به مشترى باز مى گردد. برخى از حقوقدانان معتقدند این قاعده برخلاف اصل است. لطفاً بفرمایید اصل مذکور چیست؟

اصل آن است که بعد از اتمام معامله، مبیع منتقل به ملک مشترى مى شود، و اگر بایع در حفظ آن کوتاهى نکرده باشد، به عنوان امانت دار، مسؤول تلف آن نیست، و تلف از ملک مالک (یعنى مشترى) واقع خواهد شد. ولى شارع مقدّس در این جا اصل را شکسته، و بایع را ضامن شمرده است.

به سرقت رفتن کالای خریداری شده در حین معامله

شخصی از مغازه ای یک کیسه برنج خریده، در حال پرداختن وجه معامله بود که دزدی وارد شده کیسه برنج خریداری شده را دزدیده و فرارمی کند حال سوال این است که آیا خریدار ضامن آن جنس می باشد یا نه؟

در صورتی که خریدار تحویل گرفته و دزد برده است خریدار ضامن است.

عمل نکردن به تعهد به جهت گران شدن جنس

فروشنده ای متعهد شده دو تن قلع بفروشد که ٣٦٠ کیلو از آن را فروخته و فاکتور کرده است اما باقیمانده آن را بخاطر گران شدن قلع، نمی دهد. حکم این معامله ، نسبت به کل دو تن و نسبت به این ٣٦٠ کیلو که فاکتور نموده چیست؟

در صورتی که خریدار ، پول معامله را پرداخته و بیع انجام شده ، فروشنده موظف است جنس را تحویل دهد.

معامله کالاهای ضبط شده از قاچاقچیان

کالاهایى که از قاچاقچیان کشف مى شود یا کالاهایى که بعد از مدّتى انبار شدن در گمرکات با قیمت مناسب در اختیار بعضى از افراد قرار مى گیرد استفاده از آنها چه حکمى دارد؟

هرگاه مجتهد جامع الشّرایط به عنوان تعزیر از آنها بگیرد سپس بفروشد، خریدن آن اشکالى ندارد.

فروش ملک مشاع بدون اطلاع شرکاء

چند نفر به صورت مشترک مالک زمین دیمى هستند. دو نفر از شرکا سهم خود را به صورت مفروز با تعیین حدود آن به فردى فروخته اند. مورد معامله از قسمت مرغوب و بیشترین بخش ملک مورد معامله است. شریک دیگر نسبت به این معامله معترض است. آیا چنین معامله اى، که حقوق سایر شرکاء در آن لحاظ نشده، صحیح است؟

معامله ملک مشاع تنها به صورت مشاع جایز است. و اگر بدون توافق با سایر شرکاء مفروز کرده باشند، معامله باطل است، مگر این که آنها رضایت دهند.

خرید و فروش اموال غصبی

خرید و فروش اموال غصبی چه حکمی دارد؟

خريد و فروش مال غصبى، حرام و باطل است و فروشنده بايد پول را به خريدار برگرداند، ولى خريدار حق ندارد آن مال غصبى را به غير صاحبش بدهد مگر آن كه صاحبش معامله را اجازه دهد و اگر صاحب آن را نمى‏ شناسد بايد به نظر حاكم شرع عمل كند.

شرایط جنس مورد معامله

شرایط جنسی که مورد معامله قرار میگیرد چیست؟

جنسی را که می فروشند و چیزی را که عوض آن می گیرند چند شرط دارد: ١- باید مقدار آن معلوم باشد، به وسیله وزن، یا پیمانه، یا شماره و عدد. ٢- توانایی بر تحویل آن داشته باشند، بنابراین فروختن حیوانی که‏ فرار کرده، صحیح نیست، حتی اگر چیزی به آن ضمیمه کنند (بنابر احتیاط واجب). ٣- صفات و خصوصیاتی که در آنهاست و در ارزش جنس و میل مردم به معامله اثر دارد معین نمایند. ٤- شخص دیگری در جنس یا عوض آن حقی نداشته باشد، بنابر این مالی را که نزد کسی گرو گذاشته‏اند بدون اجازه او نمی توان فروخت و نیز خریدار می تواند به‏ جای پول، منفعت ملک خود را بدهد، مثلًا فرشی از کسی بخرد و در عوض آن منافع یک ساله خانه خود را به او واگذار کند. خریدار و فروشنده در تعیین نرخ کالا آزادند، ولی اگر این آزادی در مواردی سبب فساد و اختلال نظام اقتصادی جامعه اسلامی گردد، حکومت اسلامی در چنین مواردی می تواند تعیین نرخ کند و مردم را به آن ملزم سازد.

پی نوشت:
  
    
تاریخ انتشار: « 1400/09/03 »
فهرست نظرات
*متن
*کد امنیتی http://makarem.ir
تعداد بازدیدکنندگان : 2482