سوره کهف

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

صفحه کاربران ویژه - خروج
مرتب سازی بر اساس
 
تفسیر نمونه جلد 12
سوره کهف / آیه 1 - 5 3 ـ پاسخ به یک سؤال


این سوره، تمام آن ـ به جز یک آیه (آیه 28) ـ در «مکّه» نازل شده و داراى 110 آیه است
 

فضیلت سوره کهف

در فضیلت این سوره، روایات بسیارى از پیامبر(صلى الله علیه وآله) و ائمه اهل بیت(علیهم السلام) نقل شده، که اهمیت فوق العاده محتواى آن را بیان مى کند از جمله:
1 ـ پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود: آیا سوره اى را به شما معرفى کنم که هفتاد هزار فرشته به هنگام نزولش آن را بدرقه کردند و عظمتش آسمان و زمین را پر کرد؟
یاران عرض کردند: آرى!
فرمود: آن سوره «کهف» است، هر کس آن را روز جمعه بخواند خداوند تا جمعه دیگر او را مى آمرزد (و طبق روایتى او را از گناه حفظ مى کند)... و به او نورى مى بخشد که به آسمان مى تابد و از فتنه دجّال محفوظ خواهد ماند.(1)
2 ـ در حدیث دیگرى از پیامبر(صلى الله علیه وآله) مى خوانیم: هر کس 10 آیه از اول سوره «کهف» را حفظ کند، «دجّال» به او زیانى نمى رساند و کسى که آیات آخر سوره را حفظ کند، نور و روشنائى براى او در قیامت خواهد بود.(2)
3 ـ از امام صادق(علیه السلام) رسیده است: کسى که در هر شب جمعه سوره «کهف» را بخواند شهید از دنیا مى رود، و با شهداء مبعوث مى شود، و در روز قیامت در صف شهداء قرار مى گیرد.(3)
بارها گفته ایم: عظمت سوره هاى قرآن، آثار معنوى و برکات اخلاقیش به خاطر محتواى آن، یعنى ایمان و عمل به آن است.
و از آنجا که یکى از مهم ترین بخش هاى این سوره، داستان قیام جمعى از جوانان با شخصیت، بر ضد طاغوت و دجال زمان خود بود، قیامى که جان آنها را به خطر افکند و تا سر حدّ مرگ پیش رفتند، اما خدا آنها را حفظ کرد، توجه به این واقعیت مى تواند، نور ایمان را در دل هاى آماده شعلهور سازد و او را در برابر گناهان و وسوسه دجالان و حل شدن در محیط فاسد، حفظ کند.
توصیف هاى تکان دهنده اى که از مجازات هاى دوزخ در آیات این سوره به چشم مى خورد، و همچنین سرنوشت شومى که در انتظار مستکبران است. و در آیات این سوره انعکاس وسیع یافته، و توجه به علم بى پایان خدا که در ضمن مثال جالبى در این سوره منعکس است، همگى مى تواند این اثر را تکمیل نماید. انسان را از فتنه هاى شیاطین حفظ کند، نور پاکى و عصمت در قلب او بیفشاند و سرانجام با شهدایش محشور سازد.

* * *

1 و 2 و 3 ـ «مجمع البیان»، ذیل آیه مورد بحث.




محتواى سوره کهف

این سوره با حمد و ستایش خداوند آغاز مى شود، و با توحید، ایمان و عمل صالح پایان مى یابد.
محتواى این سوره، همچون سایر سوره هاى «مکّى» بیشتر بیان مبدأ و معاد و بشارت و انذار است، و نیز به مسأله مهمى که مسلمانان در آن روزها سخت به آن نیاز داشتند اشاره مى کند، و آن این که:
یک اقلیت هر چند کوچک باشد، در برابر یک اکثریت، هر چند ظاهراً قوى و نیرومند، نباید تسلیم گردد، و در فساد محیط حل شود، بلکه همچون گروه کوچک «اصحاب کهف» باید حساب خودشان را از محیط فاسد، جدا کنند، و بر ضد آن قیام نمایند.
آن روز که توانائى دارند، به مبارزه ادامه دهند، و در صورت عدم توانائى، هجرت نمایند.
همچنین، از جمله داستان هاى این سوره، داستان دو نفر است که یکى بسیار ثروتمند و مرفه، اما بى ایمان، و دیگرى فقیر و تهیدست اما مؤمن بود، ولى هرگز عزت و شرف خود را در برابر آن فرد بى ایمان از دست نداد، و تا آنجا که مى توانست او را نصیحت و ارشاد کرد، و سرانجام اعلام بیزارى نمود و پیروزى هم با او بود.

تا مؤمنان در شرائطى همچون آغاز دعوت پیغمبر(صلى الله علیه وآله)، بدانند اگر ثروتمندان بى ایمان، جنب و جوشى دارند، موقّت است و خاموش شدنى، همانند فقر و تنگدستى افراد با ایمان.
بخش دیگرى از این سوره، به داستان موسى و خضر(علیهما السلام) (هر چند نام خضر در این سوره نیامده است) اشاره مى کند که: چگونه موسى(علیه السلام) در برابر کارهائى که ظاهر آن زننده بود، اما باطنش پر مصلحت، نتوانست صبر و حوصله به خرج دهد، ولى پس از توضیحات «خضر» به عمق مسائل کاملاً آگاه شد، و از بى تابى خود پشیمان گشت.
این، نیز درسى است براى همه، تا به ظواهر حوادث و رویدادها ننگرند، و بدانند در زیر این ظواهر، باطنى است بسیار عمیق و پر معنى.
بخش دیگرى، از این سوره ماجراى «ذو القرنین» را شرح مى دهد که چگونه شرق و غرب عالم را پیمود؟ و با اقوام گوناگونى که سنن و آداب بسیار متفاوتى داشتند روبرو شد؟ و سرانجام با کمک گروهى از مردم، به مقابله با توطئه «یأجوج و «مأجوج» برخاست، سدّى آهنین بر سر راه آنها کشید، و نفوذشان را قطع کرد (شرح کامل همه اینها به خواست خدا بعداً خواهد آمد) تا مسلمانان با بینش وسیع تر، خود را براى نفوذ در شرق و غرب جهان آماده سازند، و براى مبارزه با «یأجوج ها» و «مأجوج ها» دست اتحاد به هم دهند!.
جالب این که: در این سوره، به سه داستان اشاره شده (داستان اصحاب کهف، داستان موسى و خضر و داستان ذو القرنین) که بر خلاف غالب داستان هاى قرآن در هیچ جاى دیگر از قرآن، سخنى از اینها به میان نیامده است (تنها در سوره انبیاء آیه 96 به مسأله یأجوج و مأجوج بدون ذکر نام «ذو القرنین» اشاره شده است) و این یکى از ویژگى هاى این سوره است.
به هر حال، محتوایش از هر نظر پر بار، و تربیت کننده مى باشد.

* * *

سوره کهف / آیه 1 - 5 3 ـ پاسخ به یک سؤال
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma