2. سوره حمد اساس قرآن است

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

صفحه کاربران ویژه - خروج
مرتب سازی بر اساس
 
فضیلت سوره هاى قرآن
3. سوره حمد افتخار بزرگ پیامبر(صلى الله علیه وآله)1. آهنگ این سوره


از پیامبر اکرم (صلى الله علیه وآله) روایت شده است که فرمود: «اَلحَمدُ اُمُّ القُرآنِ» و این هنگامى بود که جابر بن عبداللّه انصارى خدمت پیامبر(صلى الله علیه وآله)رسید، حضرت به او فرمود:
«اَلا اُعَلِّمُکَ أفضَلَ سُورَة أنزَلَها اللّهُ فی کِتابِهِ؟ قالَ فَقالَ لَهُ جابِرٌ بَلى بِأبی أنتَ وَاُمّی یا رَسولَ اللّهِ عَلِّمنِیها فَعَلَّمَهُ الحَمدَ اُمَّ الکِتابِ; آیا برترین سوره اى را که خدا در کتابش نازل کرده به تو تعلیم کنم؟ جابر عرض کرد: آرى، پدر و مادرم به فدایت باد! به من تعلیم کن. پیامبر(صلى الله علیه وآله) سوره حمد را که «امّ الکتاب» است به او آموخت، سپس افزود: «این سوره شفاى هر دردى است مگر مرگ».(1)
و نیز از پیامبر(صلى الله علیه وآله) روایت شده است که فرمود: «وَالَّذی نَفسی بِیَدِهِ ما اَنزَلَ اللّهُ فِى التَّوراةِ وَلا فِى الزَّبُورِ وَلا فِى القُرآنِ مِثلَها هِىَ اُمُّ الکِتابِ; قسم به آن که جان من به دست اوست خداوند، نه در تورات و نه در انجیل و نه در زبور و نه حتّى در قرآن، مثل این سوره را نازل نکرده و این امّ الکتاب است».(2)
دلیل این سخن با تأمّل در محتواى این سوره روشن مى شود، چر که این سوره در حقیقت فهرستى است از مجموع محتواى قرآن.
بخشى از آن توحید و شناخت صفات خداست.
بخشى در زمینه معاد سخن مى گوید.
و بخشى از هدایت و ضلالت که خطّ فاصل مؤمنان و کافران است سخن مى گوید.
و نیز در آن اشاره اى است به حاکمیّت مطلق پروردگار و مقام ربوبیّت و نعمت هاى بى پایانش که به دو بخش عمومى و خصوصى (رحمانیّت و رحیمیّت) تقسیم مى شود.
همچنین به مسأله عبادت و بندگى و اختصاص آن به ذات پاک او اشاره شده است.
در حقیقت هم بیانگر توحید ذات است، هم توحید صفات، هم توحید افعال و هم توحید عبادت. به دیگر بیان این سوره مراحل سه گانه ایمان: اعتقاد به قلب، اقرار به زبان، عمل به ارکان را در بر دارد و مى دانیم که «اُمّ» به معنى اساس و ریشه است، بدین علّت ابن عبّاس مفسّر معروف مى گوید: «إنَّ لِکُلِّ شَیء أساساً... وَأساسُ القُرآنِ الفاتِحَةُ; هر چیزى اساس و شالوده اى دارد... و اساس و زیربناى قرآن، سوره حمد است».(3)
بر این اساس در فضیلت این سوره از پیامبر(صلى الله علیه وآله)نقل روایت شده است که فرمود: «اَیُّما مُسلِم قَرَأَ فاتِحَةَ الکِتابِ اُعطِىَ مِنَ الأجرِ کَأنَّما قَرَأَ ثُلُثَىِ القُرآنِ وَاُعطِىَ مِنَ الأجرِ کَأنَّما تَصَدَّقَ عَلى کُلِّ مُؤمِن وَ مُؤمِنَة; هر مسلمانى سوره حمد را بخواند، پاداش او به اندازه کسى است که دو سوم قرآن را خوانده باشد».
طبق نقل دیگر: «هر مسلمانى سوره حمد را بخواند، پاداش او پاداش کسى است که همه قرآن را خوانده باشد و گویى براى هر یک از مردان و زنان مؤمن هدیه اى فرستاده است».(4)
تعبیر به دو سوم قرآن شاید براى آن است که بخشى از قرآن توجّه به خدا، بخشى توجّه به رستاخیز و بخش دیگر احکام و دستورهاست که بخش اوّل و دوم در سوره «حمد» آمده.
و تعبیر به همه قرآن براى آن است که تمام قرآن را از یک نظر در ایمان و عمل مى توان خلاصه کرد که این هر دو در سوره «حمد» جمع است.


1. مجمع البیان، آغاز سوره حمد.
2. همان.
3. مجمع البیان، ج 1، ص 47، ذیل اسماء سوره حمد.
4. مجمع البیان، آغاز سوره حمد.

 

 

 

3. سوره حمد افتخار بزرگ پیامبر(صلى الله علیه وآله)1. آهنگ این سوره
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma